منگو پیدیا

اۉزبېک متنی بۉییچه اېنگ کتـّه منبع

اېر- خاتین (حکایه‌)

161

اېر- خاتین

حکایه

یازووچی: تاغه‌ی مراد

الفبا اۉگیرووچی: محمد حسن تۉلقین

 

یۉق، اولر انهار بۉییده اوچره‌شمه‌دی. اوچره‌شووده اۉزینیکی قیلیب ایتیش اوچون کتابلردن شعرلر کۉچیریب آلمه‌دی. آ، مېن سېنی سېوه‌من، سېن‌سیز یشه‌ی آلمه‌یمن قبیلیده‌گی موسمي سۉزلرنی سۉزلشمه‌دی. لبلر تاپیشگنده قیزنینگ اوزون تاوانی یېردن سَل کۉتریلمه‌دی. یۉق، ییگیت قیزنی بېزاریلردن قوتقریب قالمه‌دی...

یخشی شاعر اۉرال‌بای کۉرپه‌گه بورکنیب، عشقی شعر بیتدی. مصرعلرینی فرزندیده‌ی ارداقلب، وایه‌گه یېتکزدی. بې‌اختيار اۉزی نینگ بیرینچی محبتینی - صنفداشی خال بووینی اېسله‌دی... قارانغینی قوچاقلب، خال بووینی بغریگه باسگنده‌ی بۉلدی. کۉنگلیگه آقشامده‌ی مأیوسلیک چۉکدی. تۉشکدن ایمیللب توریب، تیمیرسکیله‌نیب باریب چیراقنی یاقدی. بیرینچی کتابینی ورقله‌دی. شعرلری کۉزیگه جوده‌ طفلانه‌ کۉریندی. یوزلرینی بوجمه‌یتیریب، کتابنی تخت آستیگه آتیب یوباردی...

یۉق، شاعر اوّلا اۉزی نینگ شاه اثرینی یره‌تیشی لازم اېکن. اۉرال‌بای منه‌، اۉتّیزگه تۉلیبدیکی، شاه اثری حقیده اۉیلب هم کۉرمبدی. بویوک اثری قالیب، ایکّینچی درجه‌لی اثرلری بیلن آواره‌ بۉلیبدی...

او زۉر پُشیمان بیلن اۉزیگه قَیلیق ایزله‌دی. تاپدی: عادی تیکووچی برچین‌آی. او برچین‌آی بیلن ساخته‌ بۉلسه - ده، جیلمه‌ییب گپلشیب، شهر استراحت باغیگه باردی. یریم کیلودن موزقیماق یېییشدی. اۉرال‌بای بۉله‌جک قیلیغی نینگ کۉزلریگه تیکیلیب... کۉنگلیگه دایر هېچ نیمه‌نی حس اېتمه‌دی. «حیاتده جُفت بۉلیب یشش کېره‌ک اېکن، علاجیمیز قنچه‌»، دېدی ایچیده. سۉنگره‌، اۉز گپینی اۉزی معقوللب، باش ایرغه‌دی. برچین‌آی اېسه حتا اونینگ شاعرلیگیگه ایشانمه‌دی: «پاېزيه دېگنی نفاست، جاذبه‌ - کو، شاعرنینگ اۉتیریشینی قره‌نگ...»

قیز، او مېنی پسند قیلمه‌یپتی، دېگن خلاصه‌گه هم کېلدی. شونده‌ی بۉلسه - ده، تۉیگه راضیلیک بېردی. چونکه‌ اونینگ هم یاشلیگی اۉته‌یاتگن اېدی...

تۉی رستورانتده بۉلدی.

نهایت، شاه اثر یره‌تیلدی! چقه‌لاقنی دېرَزه‌دن کۉرستدیلر. اۉرال‌بای ایلجه‌ییب، اۉغلیگه تېرمولدی: «انه‌ بویوک اثر، انه‌! «اننه کرېنینه»! یۉق، «خمسه‌»!

او بویوک اثریگه سۉنگگی نقطه‌نی قۉیگن ادیبده‌ی ییره‌ب، کېریشدی.

اۉرال‌بای یخشی کونلرنینگ بیریده کېچه‌سی اوزاق اۉتیریب شعر یازیب، کېچ یاتدی. اېرته‌سیگه توشده اویغاندی. بالکنگه چیقدی. هوا جوده‌ صاف، سَیرباپ... او اۉیلب، و‌سیلی شوکشین نینگ «قیزیل باد رېزه‌ک» فلمینی حلی کۉرمه‌گنینی اېسله‌دی.

- کيین، کینو (سینما)گه باره‌میز، - دېدی برچین‌آیگه.

برچین‌آی ینگی ماده‌ بۉلگن کمزول - شیمینی کيیب چیقدی.

اۉرال‌بای قاواغینی اویوب، اوف - ف، دېیه تیزّه‌سیگه اوردی:

- برچینای، مېن عیالیمنی اطلس کۉیلکده کۉریشنی خواهله‌یمن!

- شاعرگه قالسه-کو، کۉپ نرسه‌لرنی خاخله‌یدی.

- عیال عیالده‌ی بۉپ یورسه - ده.

- یورینگ، کېچیکه‌میز.

- بارمه‌یسن، اۉزیم باره‌من.

- عجب بۉپتی، آبارمسه‌ییز آبارمنگ.

- نیمه‌گه‌ گپنی ایلنتیره‌سن؟ مېن سېنگه گپیریپمن!

- وای، جه - ه قیزیقسیز- اَ، بیر منده بارمی شونقه کییم؟ همه‌ مدنیتلی خاتینلر کيیشه‌دی - یو...

- اناوی اطلسلر مدنیتگه یات متاعمی؟ قَیسی مملکتده شونقه متاع بار؟ سېنلر ناشکر: پېشانه‌نگده‌گی مدنیتنی کۉرمه‌یسنلر...

- سیز دایم شونقه‌سیز. تاپگن گپینگیز - اۉزبېک اطلسیگه بوتون جهان خریدار، سمرقندده‌گی تاریخي بنالر جهانده یۉق. اونقه - بونقه...

- بس قیل!

- ها-آ، بس قیلمه‌سم قۉليیزدن نیمه‌ کېله‌دی...

- کېلمه‌یدیمی، کېلمه‌یدیمی؟

اۉرال‌بای شدّت بیلن ایرغیب توریب، انگره‌یگن برچین‌آی نینگ یوزیگه ترسه‌کیلب یوباردی.

برچین‌آی دیوَنگه اوچیب توشدی. یوزلرینی قۉللری بیلن یشیریب ییغله‌دی.

اۉرال‌بای اونگه بیر پس انگره‌ییب قره‌ب توردی- ده، تار‌گینه ایشخانه‌سیگه کیردی. مېزگه اۉتیردی. ساچلریگه برماقلرینی باتیریب، کۉزلرینی یومدی.

او عیال ذاتیگه بیرینچی مرته‌ قۉل کۉتردی...

برچین‌آی اۉپکه‌سینی باسالمه‌ی ییغلب یاتدی. اوخله‌یاتگن اۉغلی ییغله‌دی. طاقتی تاق بۉلیب، اۉرنیدن توردی. یوزلرینی یوویب ارتدی. آینه‌گه قره‌ب، بیر سېسکندی. چپ یاناغی کۉکرگن اېدی. او المیدن لبلرینی بوریب ینه‌ ییغله‌دی. اۉغلینی بغریگه آلدی. اۉغلی آوونیب، ملایم لبلری بیلن اونینگ کۉکره‌کلرینی سۉره باشلب اېدی... کۉنگلی یاریشدی. کۉکرگن جایی نینگ آغریغی قالگنده‌ی بۉلدی. اۉغلی نینگ سییره‌ک ساچلرینی سیله‌ب، پېشانه‌سیدن اۉپدی: «اۉغلیم، اۉیله‌گن اېدیم - اَ، کۉنگیلسیز تورموش بۉلمه‌یدی دېب. منه‌، ایتگنیم کېلدی».

برچین‌آی دېرَزه‌دن آسمانگه قره‌ب خَیال سوریب اۉتیردی. اۉغلینی اوخله‌تیب اۉزی هم یاتدی. اېری باش قۉیه‌دیگن یاستیقنی مشتلب - مشتلب قه‌پّه‌یتیردی. «یالغیز اۉزی یاتمه‌یدی، بری بیر یانیمگه یاتیب، آووتیش اوچون بغریگه باسه‌دی، اېرکه‌له‌ته‌دی...»

او شونده‌ی خَیال قیله - قیله تېسکری اۉگیریلیب اوخلب قالدی.

اېرته‌لب تورسه، یانیده اېری یۉق. «حتا یانیمگه کېلیب یاتمه‌دی هم. مېنی کۉرگیسی یۉق. بۉلدی، اېندی بۉلدی. کېته‌میز، اۉغلیم، کېته‌میز. کۉنگیلسیز تورموش بری بیر تورموش بۉلمه‌یدی»، دېدی.

اۉکینچ هم الم بیلن آرقه‌سیگه بوریلیب قره‌دی: «اقللی خانه‌سیدن چیقیب، کۉنگیل اوچون بیر آغیز کېتمه، دېمه‌دی - یه. قیشلاقی‌لیگیگه باردی - ده... هېچ بۉلمه‌سه‌، اۉغلی بیلن خیرلشمه‌دی - یه. شونچه‌لیک جانیگه تېککن اېکنمن، شو کونگچه بیلمه‌بمن».

اېشیک قۉنغیراغی جیرینگله‌دی.

برچین‌آی اېشیکنی ایستر- ایسته‌مس آچدی. آستانه‌ده اۉرال‌بای نینگ قیشلاقده یشه‌یدیگن تاغه‌سی بیلن ایکّی ناتنیش آدم توردی.

برچین‌آی زۉرغه‌ جیلمه‌ییب، مهمانلرنی ایچکریگه تکلیف اېتدی.

اۉرال‌بای چیقدی. مهمانلر اۉتیردی. سۉره‌شدیلر.

- اېرته‌گه قورولتای اېکن، شونگه کېلیب اېدیک. بیر کۉریب کېته‌یلیک دېب... - دېدی، تاغه‌سی.

- یخشی، یخشی، - دېدی اۉرال‌بای ساخته‌ جیلمه‌ییب.

- هه‌-ه، ایشلر یخشیمی اۉزی، شاعر؟ شعر پلانلری قله‌ی بۉله‌یپتی؟ شعر پلانلرینی آشیریب بجره‌یه‌پسیزمی؟ منه‌، بیز پخته‌ پلانلرینی یوز اېلّیک فیصد بجردیک. بیز حقیمیزده هم شعر یازینگ اېندی...

اۉرال‌بای نینگ تاغه‌سی دله‌ ایشلرینی گپیره‌یاتیب، دسترخوان توزه‌یاتگن برچین‌آی نینگ یوزیده‌گی کۉکریغنی کۉردی.

- اې، یوزگه نیمه‌ بۉلدی، کېلین؟

اۉرال‌بای نینگ یوره‌گی شوو اېتیب کېتدی. اَیریس کاغذیده‌گی کوچوکچه‌گه تیکیلیب، بیر دقیقه‌ نفس آلمه‌ی قالدی.

برچین‌آی جیلمه‌ییب، کۉکریغنی سیله‌دی:

- حاضر ینگی اویلرگه منه ‌ونقه لینالیوم تۉشه‌له‌دی. بو اۉلگور یووسه سرغنچیق بۉلیب قاله‌دی. کېچه‌ یووه‌یاتیب دېنگ، سرغه‌نیب کېتیب، یوزیم بیلن توشه‌سم بۉله‌دیمی...

- اوه‌، چوق - چوق، احتیاط بۉلینگ - اې، ایش ادا بۉلرمیدی...

اۉرال‌بای اېنتیکنیدن نفسی تیتره‌ب کېتدی. باشینی ینه‌ده اېگیب، قیزردی. برچین‌آی هم قیزردی. توره‌یاتیب، مهمانلرنی دسترخوانگه اوننه‌دی:

- آلینگلر، آلیب تورینگلر. اۉرالبای اکه‌، چایدن قویینگ.

اۉرال‌بای شونده‌‌گینه اۉزیگه کېلدی. بۉش پیاله‌لرگه چای قوییب، قنی، آلینگلر، دېدی.

مهمانلر حلیگیده‌ی ارزیمه‌گن فلاکتلردن کېلیب چیقه‌دیگن بختسیزلیکلر حقیده اېشیتگن-بیلگنلرینی گپیریب اۉتیردیلر.

برچین‌آی آوقتنی آلیب کېلدی. دسترخوانگه بالگر کانیه‌گی بیلن شامپاین ویناسینی قۉیدی.

- منه‌ویلرنی قویینگ، اۉرال‌بای اکه‌.

اۉرال‌بای قدحلرگه کنیاک قویدی. تاغه‌سی باشی بیلن اورال‌باینی کۉرسه‌تیب، برچین‌آیدن سۉره‌دی:

- شاعر قله‌ی، کېلین؟

- یخشی، جوده‌ یخشیلر.

- اگر سَل یامانلیگی بۉلسه ایته‌بېرینگ، گپیریشیب قۉیه‌میز؟

- یۉق، نېگه‌ اېندی، یخشیلر. او کیشینی آییملرهم مقته‌یدیلر...

اۉرال‌بای یان - وېریگه النگله‌دی. مهمانلرنینگ آلیشینی کوتیب اۉتیرمه‌ی، قدحده‌گی کنیاکنی بیر کۉتریب ایچیب قۉیدی. برچین‌آی اېریگه توزلنگن بادرنگ اوزه‌تدی. اېری کنیاک نینگ زۉرلیگیدن کۉزلرینی یومیب، بادرنگنی آلدی.

مهمانلر اوزاق اۉتیریب، اولرنی قیشلاققه تکلیف قیلیب کېتدی.

اۉرال‌بای مهمانلرنی کوزه‌تیب قۉییب، ایشخانه‌سیگه کیردی. ییغمه‌ تختگه چلقنچه‌ یاتدی. قۉللرینی چلیشتیریب، باشی آستیگه قۉیدی. اۉتگن واقعه‌ی شاعرانه مشاهده‌له‌دی... یوزلریده تبسم اۉینه‌دی. ایرغیب توریب، دېرَزه‌دن تشقریگه قره‌دی. ایکّی کفینی بیر- بیریگه ذوق بیلن ایشقه‌دی. پاپیرۉس چېکه‌وېریب - چېکه‌وېریب سرغه‌ییب کېتگن تیشلرینی کۉرسه‌تیب، ایلجه‌یدی. آرقه‌سیگه کېسکین بوریلیب، مهمانخانه‌گه کیردی. برچین‌آی یۉق. اېشیک طرفگه یوردی. برچین‌آی اېشیک آلدیده قاواغینی اویوب، لبلرینی چۉچچه‌یتیریب، ارابه‌چه‌ده اۉتیرگن اۉغلینی چای‌شبگه اۉره‌دی.

اۉرال‌بای اونینگ قۉلینی اوشله‌دی.

- قۉی اېندی، آدم قیزیگنده نیمه‌لر قیلمه‌یدی.

برچین‌آی اونینگ یوزیگه قره‌مه‌ی، قۉلینی سیلته‌ب تشله‌دی.

- برچین‌آی، بیله‌سن، شاعر خلقی نینگ عصبی یامان...

برچین‌آی اینده‌مه‌ی، ینه‌ اېشیککه قۉل چۉزدی. شونده، اۉرال‌بای اونینگ قۉلیدن اوشلب، ینه‌ اۉزیگه قره‌تدی - ده، بېلیدن محکم قوچاقلب... اۉزی کۉکرتیرگن اۉشه‌ یاناقلریدن اۉپدی. لبلرینی برچین‌آی نینگ لبلریگه اوزاق باسیب توردی.

برچین‌آی اېری نینگ بۉینیگه آسیلیب... ییغلب یوباردی. اونینگ کۉزلریدن آقه‌یاتگن ایلیق یاشلر اېری نینگ بۉینیگه تامدی...

آقشام بیر- بیریگه تیکیلیب، یوزمه - یوز اۉتیردیلر.

اۉرال‌بای مهمانلردن قالگن کنیاکدن بیر قدح ایچدی. برچین‌آیگه تېرمولدی. آلیس تېرمولدی... برچین‌آی کۉزلرینی آلیب قاچدی. کۉزلری اوچره‌شیب، بیر ثانیه‌چه تیکیلیب قالدیلر. اۉرال‌بای نینگ قلبیده عیالیگه شونده‌ی ایلیق، معصوم تویغولر کۉپیریب تاشدیکی... بو تویغولر اۉشه‌ صنفداشی نینگ کۉزلری بیلن کۉزلری اوچره‌شگنده... هه - هه‌، اۉشه‌نده شونده‌ی کۉپیریب تاشگن اېدی... 


مطلبنی اۉرتاقلـَشیش: