منگو پیدیا
اۉزبېک متنی بۉییچه اېنگ کتـّه منبع
یماقچی‌نینگ قیزی و پادشاه بچـّه (اېرتک)
یماقچی‌نینگ قیزی و پادشاه بچـّه
اېرتک
تیارلاوچی: محمد حسن تۉلقین
بار اېکن - ده یۉق اېکن، آچ اېکن - ده تۉق اېکن. قدیم زمانده، مصر دېگن تامانده بیر پادشاه بۉلگن اېکن. او پادشاه نینگ بیرته - یو بیرته اۉغلی بار اېکن. او اۉن یېتّی یاشگه کیرگنیده آته‌سی اۉلیب، اۉرنیگه پادشاه بۉلیبدی. وزیر- وزرالر همه‌سی ییغیلیب، پادشاه وچّه‌گه:
- اې اولوغ شاه! سیز، اېندی بلاغتگه یېتدینگیز، اویلنیشینگیز ضرور، - دېیشیبدی. پادشاه بجـّه اولرگه:
-خیر میلی، اویلنسه‌م اویلنه‌ی. مېنگه شونده‌ی خاتین تاپینگلرکی، قَیسیکی، اون اېله‌سه کېتی قیمیرله‌مسین، - دېبدی.
وزیر - وزرالری، چار طرفگه آدم قۉییب، همه قیزلرنی تېکشیره باشلشیبدی. سینه‌لمه‌گن بیرانته قیز قالمه‌بدیکی، لېکن او ایتگن قیز تاییلمه‌بدی. پادشاه وه‌چه‌گه:
-همه قیزلرگه اون اېلتیب کۉریلدی. بیراق سیز ایتگن قیز هېچ قه‌یېردن تاپیلمه‌دی، - دېب خبر بېریشیبدی. پادشاه بجـّه:
-ینه بیر مرته، یخشیراق تېکشیریب کۉرینگلر، - دېبدی.
وزیر- وزرالر کۉپ کمپیرلرنی یاللب هر تامانگه جۉنه‌تیشیبدی. شهر نینگ چېت بیر محله‌سیده یماقچی اوسته بۉلیب، اونینگ اۉن تۉرت یاشلی قیزی بار اېکن. حلیگی یاللنگن کمپیرلردن بیرته‌سی قیز اختریب یوریب، اپه شو یماقچی نینگ اېشیگیگه کیریب قالیبدی. چای-پای قیلیشیب، گپیریشیب اۉتیریب کمپیر قیزگه:
-اې چیرایلی قیز! سېنینگ بختینگ آچیلیب توریبدی. قنی، بیر اون اېلب کۉر-چی، اگر اون اېله‌گه نینگده کېتینگ قیمیرله‌مسه، پادشاه بجـّه‌میز سېنی قیرق کېچه - یو قیرق کوندوز تۉی بېریب، خاتینلیککه آله‌دی، - دېبدی. قیز اونگه:
-مېنینگ هم، اونده‌ی احماق پادشاه وه‌چه‌گه تېگه قاله‌ی، دېب کۉزیم اوچه‌یاتگنی یۉق، - دېبدی. کمپیر:
-هَی، پادشاه وه‌چه‌گه تېگمسه‌نگ، قنده‌ی آدمگه تېگه‌سن؟ - دېبدی. قیز اونگه:
— مېن، طعام یېگنده مۉیلاو (بروت)ی قیمیرله‌مه‌یدیگن ییگیتگه تېگه‌من، - دېبدی.
کمپیر، قیزدن بو جوابنی اېشیتیب پادشاه وه‌چه‌گه خبر قیلیبدی.
پادشاه وه‌چه بو خبرنی اېشیتیب جوده خورسند بۉلیبدی:
-مېن انه شونده‌ی، مېنینگ گپلریمگه جواب تاپیب بېره‌دیگن اېسلیراق قیز ایسته‌گن اېدیم. مېنینگ ایسته‌گیم انه شو قیز اېکن، - دېبدی. ینه اۉزیچه: «اېسی - کو جاییده اېکن، چیرایی هم بارمیکین، بیر کۉریش کېره‌ک»، دېگن فکرگه کېلیبدی. حلیگی کمپیرنی چقیریب: - اونی قنده‌ی قیلیب کۉریش ممکن؟ - دېگن اېکن، کمپیر:
-بیرته تباققه حلوا تۉله‌تیب، حلوا فروش بۉلیب، قیز نینگ اېشیگی تگیدن، «حلوا کېتدی يا»، دېب اۉته‌سن. قیز، حلوا آلیش اوچون یوگوریب چیقه‌دی. انه شونده کۉره‌سن، - دېبدی.
پادشاه وه‌چه کمپیرنینگ ایتگنینی قیلیب، بیرته پتنوسگه حلوا توزه‌ب، قیز نینگ اېشیگی نینگ تگیدن «حلوا کېتدی يا»، دېب اۉتیب کېته‌یاتگن اېکن، قیز یوگوریب کۉچه‌گه چیقیب:
-حلوا نېچه پول؟ - دېبدی. پادشاه وه‌چه اونگه:
-حلوا پولگه ساتیلمه‌یدی، - دېبدی. قیز:
-نیمه‌گه ساتیله‌دی؟ - دېگن اېکن. پادشاه وه‌چه:
-بیر اۉپیچ بېرسنگیز، تباق - پاواغی بیلن بېره‌من، - دېبدی. قیز حلی یاش اېکن. یخشی - یامان گپنی حلی اجره‌تمس اېکن. اۉپیچنی بېریب، بیر تباق حلوانی آلیب اوییگه قاچیبدی. پادشاه وه‌چه اېرته‌سی کونی کرنَی - سورنَیلر بیلن، قنچه عملدار و لشکرباشیلری بیلن، آلدینگی صفده آت اۉینه‌تیب قیزنینگ اېشیگی آلدیدن اۉتیبدی. قیز کرنَی - سورنَی آوازینی اېشیتیب، کۉچه‌گه یوگوریب چیقیبدی. بونی کۉرگن پادشاه وه‌چه:
-اې، بیر تباق حلواگه اۉپیچ بېرگن قیز، - دېبدی. قیز بونی اېشیتیب، اوره سالیب اوییگه قاچیبدی. راسه اویه‌لیبدی، آخری آته‌سیگه:
-اې آته‌جانیم، مېنگه بیر پۉستین تیکیب بېرینگ. او پۉستین نینگ هر بیر توکیگه بیرته‌دن قۉنغیراق تقیلگن بۉلسین، - دېبدی.
یماقچی، قیزی نینگ ایتگنلریدن هم زیاده‌راق قیلیب، پۉستین تیکیب، هر بیر توکیگه بیرته‌دن قۉنغیراق تقتیریبدی.
قیز اونی قۉلیگه آلیب، پادشاه نینگ سراییگه جۉنه‌بدی. یریم کېچه‌ده، پۉستیننی تېسکری قیلیب، کيیب، سېکین - سېکین پادشاه وه‌چه اوخله‌یاتگن اویگه کیریبدی. حلیگی قۉنغیراقلرنی جرنگله‌تگنیچه، یوگوریب باریب، شهزاده نینگ اوستیگه مینیب آلیبدی. پادشاه وه‌چه، اویقو اره‌لش قۉرقیب کېتیب: «سبحان الله، سبحان الله» دېرمیش. او زۉرغه اېس - هوشینی ییغیب آلیب:
-سېن کیمسن؟ - دېگن اېکن، قیز:
-مېن عزرایلمن، جانینگنی آلگنی کېلدیم، - دېبدی. پادشاه وه‌چه قۉرقیب کېتیب، یلینیشگه توشیبدی:
-اې عزرایل حضرتلری، مېنینگ جانیمنی آلمه‌نگ. جانیم نینگ عوضیگه، نیمه دېسنگیز شونی بېره‌ی، نیمه دېسنگیز شونی قیله‌ی! اۉن گُلیمدن بیر گُلیم آچیلمه‌گن ییگیتمن! - دېبدی. شو وقت قیز:
-خیر، میلی، بونچه‌لیک اېکن، بو نینگ بیرته - یو بیرته علاجی بار. اگر، جان - دلینگ بیلن شو ایشنی قیلسنگ، ینه اېلّیک ییل عمر کۉره‌سن، - دېبدی. پادشاه وه‌چه:
-میلی، نیمه دېسنگیز هم جان-دلم بیلن قیله‌من، - دېبدی.
«عزرایل» اونگه:
-تۉپیغیمنی اۉپ! اۉشه‌نده ینه اېلّیک ییل عمر کۉره‌سن، - دېبدی.
پادشاه وه‌چه «عزرایل» نینگ تۉپیغینی اۉپیبدی. «عزرایل» اېسه شو زهاتی کۉزدن غایب بۉلیبدی.
پادشاه وه‌چه اېرته‌سیگه وزیر-ووزرالری و لشکر باشیلری بیلن کرنَی - سورنَیلرنی چه‌لدیریب اۉیین - کولگی قیلیب صف نینگ آلدیده آت اۉینه‌تیب اۉتیب کېته‌یاتگن اېکن، قیز یوگوریب کۉچه‌گه چیقیبدی. اونی کۉریب پادشاه وه‌چه:
-اې، بیر تباق حلواگه اۉپیچ بېرگن قیز، - دېبدی. قیز بۉلسه:
-اې عزرایل نینگ تۉپیغینی اۉپگن ییگیت، - دېب بقیریبدی.
پادشاه، بونی اېشیتیب، یېر یاریلمه‌بدی - یو، یېرگه کیریب کېتمه‌بدی. قیزگه اېشیتتیریب:
-هپ سېنی، قره‌ب تور! بیر قاشیق قانینگنی ایچمسه‌م؛ آته‌م نینگ اۉغلیمه‌سمن، - دېبدی.
شو کونياق ساوچی کېلیب: «اېرته‌گه تۉی» دېب تعیینلب کېتیبدی. قیز، قباقدن آدم یسه‌تتیریبدی. او قباق نینگ ایچینی شینّی بیلن تۉلغیزدیریبدی. تۉی هم بۉلیب اۉتیبدی. ینگه‌لر قیزنی یالغیز قالدیریب چیقیب کېتنشیبدی. ینگه‌لر چیقیب کېتیشی بیلن قیز اۉرنیگه حلیگی شینّی تۉلدیریلگن قباقنی قۉییب، اۉزی تاکچه‌گه چیقیب، بېرکینیب اۉتیریبدی. کویاو کیریب:
-هه، منه اېندی سېنینگ قانینگنی ایچه‌دیگن کون کېلدی، - دېب، قیلیچینی یلنگاچلب، قباقنی چاپیب تشلبدی. شینّیلر تۉکیلیب کېتیبدی. پادشاه یانیدن قاشیغینی چیقریب، «قیزنینگ قانی»دن بیر قاشیق ایچیبدی. قره‌سه، جوده شیرین اېکن.
-اېه، سېنینگ قانینگ شونچه‌لیک شیرین اېکن، اۉزینگ قنده‌ی اېدینگ-ه؟ - دېبدی. شو زهاتی قیز، تاکچه‌دن ایرغیب توشیب:
-اۉزیم، منه شونده‌یمن، - دېب قۉللرینی ایکّی یاققه کېریبدی. شونده‌ی قیلیب قیز پادشاه وه‌چه‌نی یېنگگن اېکن و مراد - مقصدیگه یېتگن اېکن.
مطلبنی اۉرتاقلـَشیش: