منگو پیدیا
اۉزبېک متنی بۉییچه اېنگ کتـّه منبع
طاهر و زهره (اېرتک)
طاهر و زهره
اېرتک
تیارلاوچی: محمد حسن تۉلقین
بیر بار اېکن، بیر یۉق اېکن، اۉتگن زمانده بیر پادشاه بار اېکن. لېکن اونینگ فرزندی یۉق اېکن.
کونلردن بیر کون اۉیلب، خفه بۉلیب اۉتیرسه، اۉنگ قۉل وزیری سۉره‌بدی:
- اې پادشاهی عالم، نېگه خفه‌سیز؟ دولتینگیز بار. همه فقرا سیزنینگ اختیارینگیزده بۉلگندن کېین، بونچه خفه‌گرچیلیک نینگ نیمه کېره‌گی بار؟
- مېن شونچه دولت - سلطنتگه اېگه بۉلسه‌مو، - دېبدی پادشاه، - خدمتیمگه شونچه آدملر تیار تورسه - یو، دنیادن فرزندسیز اۉتسه‌م، مېن خفه بۉلمه‌ی کیم خفه بۉلسین؟ فرزند بۉلمه‌گندن کېین بو پادشاه‌لیک و دولت نینگ نیمه کېره‌گی بار؟
اۉزی نینگ بې‌فرزندلیگینی اېسلب، وزیر هم آه تارتیبدی. پادشاه‌گه احوالینی بیان قیلیبدی. ایکّله‌سی خفه بۉلیب، ییغلب، بیر اویگه کیریب دردلشیب یاتیبدی. سۉنگره ایکّیسی بې‌فرزند بۉلیب دنیاده یورگندن کۉره دولت و عزت -اکرامدن کېچیب، باش آلیب کېتیشنی آرتیقراق کۉریبدی. پادشاه بیلن وزیر بوتون مال - دنیانینگ بحریدن اۉتیب، شهردن چیقیب کېتیشیبدی. یۉل یوره - یوره اولر آخری بیر باققه یېتیشیبدی. اما اونگه کیریشگه علاج بۉلمه‌بدی. باغده گُللر آچیلگن، کۉم-کۉک میسه‌لر یاییلگن، بلبللر، تورلی قوشلر سَیره‌گن. ریحان، جمبیل و باشقه خوشبۉی گیاهلر گورکیره‌ب توررکن. سوولر سېپیلگن. صوفه‌ده قالینلر یازیلگن، کۉرپه‌چه‌لر سالینگن، یاستیقلر قۉییلگن اېمیش. بو باغ جوده چیرایلی اېکن، کۉرگن آدم نینگ بحری - دلی آچیلیب، غم - حسرتی، قیغو- الملری کېتر اېکن. باغ ایچی جیمجیت، هېچ کیم یۉق اېکن.
ایکّاولری باققه کیریبدیلر و حیران بۉلیب، بیر- بیریگه قره‌ب اۉتیریبدیلر. باغ نینگ بیر بورچه‌گیدن بیر چال چیقیب کېلیبدی:
- هه، باله‌لریم، نیمه قیلیب اۉتیریبسیزلر؟ - دېب سۉره‌بدی.
بولر درحال ا‌ۉرینلریدن توریب، سلام بېریبدیلر. پادشاه بیلن وزیر بیر- بیرلریگه قره‌ب قۉییشیبدی و بې‌فرزند اېکنلیکلری، شو سببدن خفه بۉلیب، مال - دنیادن کېچیب، شو جایگه کېلگنلیکلرینی گپیریبدیلر.
چال بولرنینگ سۉزینی آبدان تینگلبدی. کېین قۉینیدن ایکّیته قیزیل آلمه چیقریب، بیرینی پادشاه‌گه، بیرینی وزیرگه اوزه‌تیب، بونده‌ی دېبدی:
- باله‌لریم، بو آلمه‌لرنی آلیب باریب سېوگن خاتینینگیز بیلن بهم کۉرینگلر، اۉز ایشلرینگیزدن قالمنگلر، فقراگه جبر-ظلم قیلمه‌ی، یورتنی آباد سقلنگلر.
کېین اولرگه بیر شرط قۉییبدی.
-مېن آلمه‌نی سیزلرگه شو شرط بیلن بېردیمکی، قَیسی بیرینگیز نینگ خاتینینگیز اۉغیل توغسه، آتینی طاهر قۉیینگ، قَیسی بیرینگیز نینگ خاتینینگیز قیز توغسه، آتینی زهره قۉیینگ. اما اولرنی بیر- بیریدن اجره‌تمه‌نگ. کتّه بۉلیب وایه‌گه یېتگنده قوده بۉلینگلر، اېسدن چیقرمنگلر، - دېب کېلگن تامانگه قره‌ب کېتیبدی. پادشاه وزیرگه، وزیر پادشاه‌گه قره‌بدی. اولر اۉیلشیب کېین:
- قنی، چال نینگ ایتگنینی هم قیله‌یلیکچی، بیزدن نیمه کېتدی، - دېییشیب، آرقه‌گه قَیتیشیبدی.
ینه پادشاه بیلن وزیر یورت سۉره‌شده دوام اېتیشیبدی.
کونده‌ن کون، آیدن آی اۉتیب، وزیر نینگ خاتینی اۉغیل، پادشاه نینگ خاتینی قیز توغیبدی. پادشاه بیلن وزیر آوگه چیقیب کېتیشگن اېکن. درحال سویونچیگه آدم باریبدی، او پادشاه‌گه:
- سویونچی بېرینگ، خاتینینگیز قیز توغدی، - دېبدی، سۉنگره وزیرگه قره‌ب:
- سویونچی بېرییگ، سیز نینگ خاتینینگیز اۉغیل توغدی، - دېبدی.
خاتینی قیز توققنی اوچون پادشاه غضبلنیب، خبرچیگه بویوریبدی:
- بار، اۉشه قیزپی اۉلدیریب، قانیگه منه شو رۉمالچه‌نی بۉیه‌ب کېلتیر! - دېب، بیر آق رۉمالچه‌نی بېریبدی - ده، کېین قیزنینگ اۉلدیریلگن، اۉلدیریلمه‌گنینی سۉرمه‌بدی.
وزیر بۉلسه سویونیب آت چاپتیریب کېتیبدی. یۉلده کېته‌یاتگنیده آتی تاشگه قاقیلیبدی- یو، مونکیب کېتیبدی، وزیر آتیدن ییقیلیب، تیل تارتمه‌ی اۉلیبدی. بو یامان قاره کونلرگه قالگن بې‌چاره خاتین ییغی- سیغی قیلیب، آته یوزینی کۉرمه‌ی قالگن یېتیمچه‌نی یخشیلب تربیه‌لشگه کیریشیبدی. کوند‌ن-کون، آیدن - آی، ییلدن - ییل اۉتیبدی. گودکلر یۉلگه کیریبدی. کونلردن بیر کون پادشاه تختیده اۉتیرگن اېکن، کۉچه‌ده اۉینه‌ب یورگن طاهرگه کۉزی توشیب، یانیده‌گی وزیریدن:
- بو کیم نینگ باله‌سی؟ - دېب سۉره‌بدی.
- اې پادشاهی عالم، سلطانی باکر‌م، بو باله اوّلگی وزیرینگیز نینگ اۉغلی طاهر بۉله‌دی. سیزنینگ هم قیزینگیز اۉلمه‌گنده، شونده‌ی بۉلیب قالر اېدی، - دېبدی وزیر.
پادشاه قتّيق قیغوریبدی و پېشانه‌سیگه اوریب ییغلبدی. شونده وزیر درحال اۉرنیدن توریب پادشاه خاتینلریدن بیرینی چقیریب سۉره‌بدی:
- پادشاه نینگ قیزی تیریکمی؟
- پادشاهیم بیلمسینلر. قیزچه‌لری یۉرمه‌چاق بۉلیب قالگن، بیلدیرگنیمیز یۉق حلی، - دېبدی خاتین. وزیر یوگوریب کېلیب:
- اې، پادشاهی عالم، سلطانی باکر‌م، بیر قاشیق قانیمدن کېچینگ، سیزگه بیر سویونچیلیک خبر ایته‌من، - دېبدی.
پادشاه یاشگه تۉلگن کۉزلری بیلن وزیرگه قره‌ب:
- ایت، کېچیردیم، - دېبدی. وزیر:
- ییغلمه‌نگ، پادشاهیم، قیزینگیز حیات اېکن، - دېبدی. پادشاه سویونیب:
- آلیب کېلینگ قاشیمگه! تېزراق کېلتیرینگ، هیَلله‌منگ! - دېبدی.
قیزنی آلیب کېلیب، پادشاه‌گه کۉرسه‌تیشیبدی.
پادشاه سویونیب، قیزینی قۉلیگه آلیب بغریگه باسیبدی، قووانگنیدن ینه ییغلب یوباریبدی. سۉنگره قیرق کېچه‌یو قیرق کوندوز تۉی - تماشا قیلیب بېریبدی.
قیزنی یخشیلب تربیه‌له‌ی باشلبدیلر. طاهر و زهره کۉپینچه بیرگه اۉینه‌ب یورر اېکنلر.
کونلردن بیر کون طاهر یانغاق اۉینه‌ب یورگنده، آتگن یانغاغی ایپ ییگیریب اۉتیرگن بیر کمپیرنینگ چرخیگه تېگیبدی. کمپیرنینگ اچچیغی کېلیب، طاهرنی قرغه‌‌بدی:
- اې شوم یېتیمچه! مېن بیلن اۉینشگونچه، باریب زهره بیلن اۉینش.
طاهر بو سۉزلرنی اېشیتگچ، یوگوریب کېلیب کمپیرنینگ قۉلیدن اوشلبدی
- بوویجان، زهره‌نی گپیردینگیز. تغین بیر قَیتریب ایتینگ، جان بووی!
- قۉیوار قۉلیمنی، ایته‌من!
- ایتینگ بوویجان، ایتینگ!
- بو سۉزلرنی آیینگدن سۉره.
- آنه‌م ایتمه‌یدی، سیز ایتینگ بوویجان، - دېب کمپیر نینگ قۉللرینی قتّيق قیسیب سۉربدی طاهر.
کمپیر گپ اۉرگه‌تیبدی:
- اویینگگه باریب، آیینگگه ییغله. نان بېرسه آلمه، آش بېرسه یېمه. آنه‌نگ سېنی قرغه‌‌ب اوریشه‌دی. هېچ نرسه‌گه قره‌مه‌سدن ییغله‌یوېر. «نیمه قیله‌ی، نیمه قیلیب بېره‌ی؟» دېب سۉره‌گنده: «قۉغیرماچ قیلیب بېرینگ»، دېگین. قۉغیرماچننی کاسه‌ده بېرسه آلمه، چۉمیچده بېرسه آلمه، کفگیرده بېرسه آلمه. «نیمه‌ده بېره‌ی؟» دېسه، «هاووچینگده بېر» دېگین- ده، هاووچیده بېرگنیده قۉلینی محکم قیسیب، «مېنگه اونه‌شیلگن قیز کیم، شونی ایتیب بېرگین»، دېگین. شونده ایتیب بېره‌دی.
طاهر اویگه یوگوریب کېلیب، کمپیر اۉرگتگن گپلرنی ایتیب، آییسینی کۉپ خفه قیلیبدی. اخیری آییسی قۉغیرماچنی هاووچیده بېریبدی. طاهر آییسی نینگ قۉغیرماچ اوشله‌گن هاووچینی قیسیب:
- مېنگه اونشتیریلگن کیم؟ راستینی ایتیب بېر، - دېبدی.
آییسی:
- قوریب کېتگور یېتیمچه! سېنگه کیم اۉرگتدی بونی؟ وای وای، قۉلیم کویدی، - دېب اۉغلینی قرغبدی.
- ایت، آیی ایت! ایتمسه‌نگ قۉیمه‌یمن، - دېبدی طاهر.
- قۉییب یوبار، ایته‌من، ایتیب بۉلمه‌سه هم ایته‌من، - دېبدی آنه‌سی.
آنه بې‌چاره خفه بۉلیب: «اېندی یشیرگنیم بیلن فایده یۉق، میلی ایته قاله‌ی»، دېب اېری بیلن پادشاه نینگ قوده بۉلیشگه وعده قیلگنینی، وزیر نینگ اۉغیل کۉرگنیدن سویونیب، یۉلده کېته‌یاتگنیده آتدن ییقیلیب اۉلگنیگچه بۉلیب اۉتگن واقعه‌لرنی اۉغلیگه سۉزلب بېریبدی و:
- سېن یېتیمچه‌سن، بری بیر پادشاه سېنگه قیزینی بېرمه‌یدی. زهره - پادشاه قیزی، سېن بیر یېتیمچه کمبغلسن، - دېبدی.
طاهر:
- میلی، آییجان، بۉلدی، مېن شونی بیلسه‌م، بس، - دېب کۉچه‌گه چیقیب کېتیبدی.
کونلردن بیر کونی مکتبده طاهر بیلن زهره سۉزلشیب، کولیشیب، کتاب اۉقیمه‌ی، دامله‌نی قیینه‌بدیلر. دامله کېلیب بو واقعه‌نی پادشاه‌گه ایتیبدی:
- پادشاهی عالم، سیزگه عرضیم شوکن، قیزینگیز زهره‌نی طاهر اۉقیتگنی قۉیمه‌یدی.
شونده پادشاه غضبله‌ییب:
- طاهرنی بۉله‌ک جایگه اۉتقزینگ، اگر اونگه کۉنمسه، اۉرته‌دن دېوار اوریب قۉیینگ، - دېبدی.
ایکّیسی نینگ اۉرته‌سیگه دېوار آلیبدیلر. سَل وقتدن سۉنگ دېوار بوزیلیب، ایکّاوی تغین گپلشیب اۉتیره‌دیگن بۉلیبدی. اولر کتّه بۉلیب وایه‌گه یېتیبدی. ایکّاوی هم بیر- بیرینی کۉرمسه، تورالمس اېکن.
علمالر: «پادشاه طاهطرنی یۉق قیلسین»، دېبدیلر.
بونی پادشاه‌گه ایتیبدیلر. پادشاه غضب بیلن اوسته‌لرنی چقیریب اولرگه بونده‌ی دېبدی:
- کتّه بیر صندوق یسنگلر. طاهرنی آقیزه‌من! بو گپنی زهره اېشیتیب، بیر لگن طلانی اوسته‌لرگه آلیب باریب:
- شو طلانی آلینگلر، صندوق شونده‌ی پُخته بۉلسینکی، ایچیگه سوو اۉتمسین، تاکه بې‌چاره یېتیمچه بارگن جاییده کون کۉرسین، - دېب زار - زار ییغلبدی.
اوسته‌لر نینگ زهره‌گه رحمی کېلیب:
- اې ملکه، اگر صندوق سیز ایتگندن آرتیق بۉلمه‌سه، بېرگن تنللنگیزنی قَیتیب آلینگ، - دېبدیلر.
بیر کونی طاهطر بیلن زهره ایکّیسی حسرتلشیب تورگنلریده اَیغاقچیلردن بیری کۉریب قالیب، پادشاه‌گه ایتیبدی.
درحال پادشاه طاهرنی زندانگه سالیشگه بویوریبدی. طاهرنی زندانگه سالیبدیلر.
کونلردن بیر کون صندوق تیار بۉلگنینی پادشاه‌گه ایتیبدیلر. بونی زهره اېشیتیب، صندوقنی کۉریب کېلیبدی. صندوق زهره ایتگندن هم آرتیق اېکن. پادشاه جرچی قوییب بوتون خلقنی کتّه میدانگه ییغیبدی. خلق طاهرنی سووگه آقیزمسلیکنی طلب قیلیبدی. بیراق پادشاه خلق نینگ طلبیگه قولاق سالمه‌بدی، اۉز ایتگنینی قیلیبدی.
طاهطرنی آقیزیش پیتی یېتیبدی، دریا لبی خلق بیلن تۉلیب - تاشیبدی. طاهر نینگ آنه‌سی غم - حسرت بیلن دریا بۉییگه زۉرغه یېتیب باریب اۉغلینی کۉریب: «یانیده جان بېرسم کاشکی اېدی»، دېب ییغله‌یوېریب هوشیدن کېتیبدی. خلق نینگ غضبی قَینه‌بدی. «پادشاه بیر قیزی اوچون بې‌چاره یېتیمچه‌نی بونچه‌لیک قیینه‌ب، عذابله‌گونچه، بیر جایگه یوبارسین، پادشاه هم طاهر نینگ آنه‌سی کبی قان - قان ییغلسین. انه ظلم! انه ناانصافلیک! بیر قیز اوچون شونچه آدمنی ییغیب، بیر ییگیتنی سووگه آقیزیش جلّادلیک دیر!»
شو پیت جرچی جر چقیریب:
- حاضر طاهرنی آلیب کېله‌دیلر! - دېبدی.
همه آدم طاهر یۉلیگه تېرمیلیب تورر اېکن. طاهر نینگ آنه‌سی بې‌چاره اۉغلینی کۉریشگه زار بۉلیب، باشینی تاش و توپراققه اوریب:
- قنی مېنینگ بې‌گناه اۉغلیم، اونی بیر کۉره‌ی، - دېب فریاد قیلر اېکن.
طاهر نینگ قۉللرینی آرقه‌سیگه باغلب، آنه‌سی آلدیگه کېلتیریبدیلر. آنه بې‌چاره زار - زار ییغلب، باله‌سینی بغریگه باسیب توریب، اۉلیب قالیبدی. میدانگه ییغیلگن خلق جیم بۉلیب قالیبدی. بیر آزدن کېین کیملر ییغلگن، کیملر بقیرگن حالده طاهرنی آلیب باریب صندوققه سالیبدیلر. طاهر صندوق ایچیده زهره بیلن خیرلشیب، شو غزلنی ایتیبدی:
طاهر
مېن کېته‌من کۉریب قال،
ارغمچینی اوشلب قال.
ساغینگنده ییغلرسن،
قاره‌م اۉچمه‌ی، قره‌ب قال.
زهره
سوو کېلر گولدور-گولدور،
سویگنیم قیزیل گُلدیر،
سویگنیمگه بېرمسه،
اۉلگنیم اۉشه کوندیر.
طاهر
سوو کېلر اخته-اخته،
صندیغیم تېمیر تخته.
سېندن باشقه یار قیلسه‌م،
قان یوته‌ی لخته-لخته.
زهره
سوو کېلر تاش اوستیده،
رۉمالیم قاش اوستیده.
طاهر اېسیمگه توشسه،
ییغله‌یمن آش اوستیده.
طاهر
سوو کېلر اینجوده‌یین،
کۉپیریب تاشگن سیین.
سېندن اۉزگه یار دېسم،
خنجرگه سنچیله‌یین.
سۉنگره طاهر زهره بیلن خیرلشیب، آقیب کېتیبدی. همه خلق غمگینلیک بیلن شهرگه قَیتیبدی. زهره طاهردن اَیریلیب قالیبدی.
طاهر سووده آقیب-آقیب آلتی آی دېگنده خوارزمگه باریبدی. خوارزم شاهی نینگ ایکّی قیزی بۉلیب، بولر هر جمعه کونی دریا لبیگه کنیزلری بیلن چیقر اېکنلر.
پادشاه قیزلری دریا لبیده اۉتیریشسه، بیر صندوق آقیب کېله‌وېریبدی: «کیم اوشلب آله‌دی؟ نیمه قیله‌میز؟» دېییشیبدی.
بیری: «آقیب کېله‌یاتگن نرسه‌نی کیم اوشلب آلسه، او نرسه اۉشه‌نیکی»، دېبدی.
صندوق یقینلشیبدی. کتّه قیز ساچینی سالیبدی، صندوق اونگه ایلیشمه‌بدی. کیچیگی ساچینی سالیبدی، صندوق اونگه ایله‌شیب، یقین کېلیبدی. قیزلر صندوقنی دریا لبیگه تارتیب چیقریبدیلر. اېندی آپه - سینگیل آره‌سیده جنجل باشلنیبدی. اوزاق جنجلدن کېین، اخیری بیر مصلحتگه کېلیشیبدی. کتّه‌سی: «صندوقنی مېن آله‌من»، دېبدی، کیچکینه‌سی: «صندوق ایچیدن نیمه چیقسه، شونی مېن آله‌من»، دېبدی.
صندوقنی آچیبدیلر. صندوق ایچیده بیر ییگیت اۉتیرگن اېمیش، دنیاده اونینگ تېنگی یۉق اېمیش. ساچی قاپ - قاره، جینگه‌لک - جینگه‌لک. قاشلری قاپ - قاره، کۉزلری شهلا، قددی - قامتی کېلیشگن اېکن.
قیزلر اوزاق جنجللشیبدی. کیچیک قیز توریب:
- نیمه‌گه جنجل قیله‌سیز؟ صندوق ایچیده نیمه بۉلسه اونی مېن آله‌من، دېگن اېدیم. بو منیکی بۉله‌دی، هېچ کیمگه بېرمه‌یمن، - دېبدی.
پادشاه‌گه خبر قیلیبدیلر. پادشاه آدملری بیلن کېلیب کۉرسه، چیرایلی بیر ییگیت اېمیش. پادشاه کیچیک قیزی نینگ ایتگنینی قیلیش اوچون طاهر راضیلیک بېرمسه هم، قیرق کېچه‌یو قیرق کوندوز تۉی - تماشا قیلیبدی. قیز نینگ چیرایی هم زهره نینگ چیراییدن قالیشمس اېکن.
لېکن طاهر زهره‌گه بېرگن وعده‌سینی اېسلب، قیزگه گپیرمس، قیز نینگ سوالیگه جواب هم بېرمس اېکن.
آره‌دن بیر نېچه کون اۉتگندن کېین طاهر:
- مېن بوگون دریا لبیگه چیقه‌من، آته‌نگیزگه ایتینگ، - دېبدی.
قیز اۉزیده یۉق سېوینیب، یوگوریب ینگه‌سی نینگ آلدیگه چیقیب. «کویاوینگیز گپیردیلر، سویونچی بېرینگ، سویونچی! آته‌مگه ایتینگلر کویاولری دریا لبیگه چیقرمیش»، دېبدی.
پادشاه بو خبرنی اېشیتیب جوده سۉیونیبدی، دریا لبیگه تېزدن سیل چقیرتیریبدی. بوتون شهر خلقی دریا لبیگه چیقیبدی. سیلگاه اۉرته‌سیدن کویاوگه جای قیلیبدیلر.
پادشاه جرچی قۉیدیریبدی:
- کیم‌که کویاویم نینگ کولگنینی کۉریب، یا اېشیتیب مېنگه خبر بېرسه، باشیدن زر تۉکه‌من! - دېبدی. اۉزی هم کېلیبدی.
اېندی سۉزنی زهره‌دن اېشیتینگ.
زهره طاهردن اجره‌لگندن کېین کېچه‌یو کوندوز آه تارتیب، غم - حسرت چېکه‌وېریبدی. اونی ظالم آته‌سی قاره‌باتیر دېگن پادشاه وچه‌گه بېریبدی. قیز غم - ماتم ایچیده قالیبدی.
کونلردن بیر کون زهره توش کۉرسه، طاهر بیلن باغده یورگن اېمیش. آه اوریب اۉرنیدن توریبدی. اخیری، نیمه قیلرینی بیلمه‌ی بیر لگن طلا کۉتریب، کاروانسرایگه باریبدی؛ کاروانباشیگه طلانی بېریب:
- بیر آدم بۉلسین، بوتون دنیانی اختریب، طاهر نینگ بار-یۉقلیگینی مېنگه بیلدیرسین، - دېبدی.
کاروانباشی طلانی آلیب طاهرنی اخترگنی یۉلگه چیقیبدی. او طاهرنی جوده کۉپ اختریبدی، آدملر آره‌سیده طاهرگه بغیشلب غزللر ایتسه هم اونی تاپالمه‌بدی. کاروانباشی زهره آلدیدن چیققنیگه قیرق کون بۉلدی دېگنده، طاهر چیققن سیر‌گاهگه یېتیب کېلیبدی و دریا لبیده‌گی بیر بلندلیکده کیشیلر تۉپلنگنینی، اولر نینگ اۉرته‌سیده بیر ییگیت نینگ اۉتیرگنینی کۉریبدی.
- شو جایده هم بیر غزل ایته‌ی، زاره طاهر شو یېرده بۉلسه، - دېب بیر غزل ایتیبدی:
مېن کېلدیم کاروان بۉلیب،
کاروانگه ساربان بۉلیب.
طاهرجاننی یۉقاتیب،
یوریبمن حیران بۉلیب.
بو غزلنی اېشیتیب، طاهر قهقه اوریب کولیب یوباریبدی. اونی پایلب یورگن آدملر پادشاه‌گه سویونچیگه یوگوریب کېتیبدیلر. باشقه‌لر اېسه حیران بۉلیب قالیبدی. طاهر کاروانباشیگه قره‌ب بیر غزل ایتیبدی:
اې تویه مینگن ییگیت،
آرقه‌نگگه قره‌ب کېتگین.
حلی ایتگن بَیتینگنی،
تغین بیر ایتیب اۉتگین.
کاروانباشی:
طاهر دېگن سنمیسن،
زهره‌نی تنیرمیسن؟
زهره‌دن کېلسه خبر
اۉر نینگدن توررمیسن؟
تاهیر «زهره» دېگن سۉزنی اېشیتیش بیلناق، یوگوریب باریب کاروانباشی مینگن تویه نینگ بۉینیگه آسیلیبدی و:
- مېنی آلیب کېت، مېن کېته‌من، باریب زهره‌منی بیر کۉره‌ی، - دېب یالواریبدی. کاروانباشی سۉز باشلب:
- زهره اېرگه تېگیب، اویده تینچ اۉتیریبدی، اېندی اوندن فایده یۉق. بو یېرده شونچه وقت توردینگ، اویلنگندیرسن. مېن یالغیز سېنینگ بار-یۉقلیگینگنی بیلیب کېتگنی کېلدیم، - دېبدی.
شونده طاهر:
- یۉق، کېته‌من، آلیب کېت مېنی، اۉلسه‌م هم اۉشه جایده اۉله‌ی، - دېب ینه یالواریبدی.
کاروانباشی شونچه نصیحت قیلسه هم، طاهر اونه‌مه‌بدی، کاروانباشیگه:
- بو یېرده پادشاه نینگ قیزینی مېن راضیلیک بېرمسم هم زۉر بیلن بېردیلر. بوگون قیرق کوندیرکی، حلی هم قیزگه بیر آغیز گپ ایتگنیم یۉق، یوزیگه هم قره‌گنیم یۉق، - دېبدی. کاروانباشی طاهرگه:
- اې نادان، کېتمه، شو خاتی نینگ بیلن کون کۉریب اۉته‌وېر، زهره‌دن سېنگه هېچ فایده یۉق، - دېبدی.
طاهر اونه‌مه‌بدی.
- بۉلمه‌سه بار، امید بیلن بیر یاستیققه باش قۉیگه نینگ بیلن خیر- معذور قیلیب چیق، - دېبدی کاروانباشی.
طاهر خاتینی آلدیگه یوگوریب کېلیبدی، قیز یه‌سنیب اۉتیرگن اېکن. اونگه قره‌ب بیر غزل ایتیبدی:
اې پادشاه نینگ قیزی،
حرمتیم بلند سیزگه.
زهره‌دن کېلدی خبر،
جواب بېرینگیز بیزگه.
خدیچه
سوو کېلر سوزوکمیدی،
قۉلیمده اوزوکمیدی؟
اوزاقده‌گی زهره‌خان
بیزدن هم توزوکمیدی؟!
طاهر
سوو کېلر سوزوککینه،
قۉلیمده اوزوککینه.
اوزاقده‌گی زهره‌خان
سیزدن هم سولوککینه -
دېب، خدیچه بیلن خیرلشیب، چیقیب کېتیبدی. کېلین بې‌چاره ییغلگنیچه قالیبدی. طاهر یوگوریب باریب، کاروانگه یېتیبدی، تویه‌گه مینگه‌شیب، یۉلگه روانه بۉلیبدی.
کاروان یوریب - یوریب بیر جایگه کېلیبدی. بو جایده اوچ یۉل بار اېکن. بیری - «بارسه کېلمس»، بیری - «بارسه خطر»، ینه بیری - «بارسه کېلر» اېکن. کاروانباشی قَیسی یۉلگه یوریشنی بیلمه‌ی، اۉیلب قالیبدی.
طاهر:
- خطرلی بۉلسه هم شونگه یوره‌میز، میلی، زهره قاشیگه تېزراق باره‌یلیک، - دېبدی. شو بیلن اولر خطرلی یۉلگه یوریب کېتیبدیلر. یوریب - یوریب بیر جایگه یېتیبدیلر. بو جای قراقچیلر مکانی اېکن.
قراقچیلر بو بې‌چاره‌لر نینگ تویه‌لرینی آلیب، اۉزلرینی زندانگه سالیبدیلر.
طاهر زندانده ییغلب - ییغلب: «کېل-اې، زاره شو جایده بیر تنیش بۉلسه، بیزنی بۉشه‌تیب یوبارسه»، دېب بیر غزل ایتیبدی:
یورسه‌م یۉلیم اوزوندیر،
کېچه مېنگه کوندوزدیر.
بیزنی قۉیینگ، جان بېکلر،
زهره اونده یالغیزدیر.
طاهر نینگ هم مکتب اۉرتاقلریدن بیری شو یېرده اېکن، او طاهرگه:
- هه، طاهر، حلییه‌م زهره نینگ کۉییده کویلب یوریبسنمی-ه؟ — دېبدی. کېین زندانباننی چقیریب، اونگه بیر هاووچ طلا بېریب:
- بونی قۉییب یوبارینگلر، بو اۉزی کویگن قول، بونی کویدیریب نیمه قیله‌سیزلر، - دېبدی. شو بیلن طاهرنی و او بیلن کېله‌یاتگنلرنی زنداندن بۉشه‌تیب یوباردیلر.
بولر بیر نېچه کون چۉل-بیابانلرنی کېزیشیبدی. زهره دردیده یوره‌ک - بغری اېزیلیب یورگن طاهر سحر وقتیده زهره یاتگن اوی تگیگه یېتیب کېلیبدی. بو پیتده زهره شیرین اویقوده اېکن.
طاهر غزل اۉقیب، زهره‌نی اویغاتیبدی. زهره طاهرنی کۉریشی بیلن یوگوره کېلیب کۉریشیبدی. سۉنگره ایکّاولری یشیرینچه باققه کیریب کېتیبدیلر. بو واقعه‌دن قاره‌باتیر نینگ سینگلیسی خبردار بۉلیب تورگن اېکن.
قاره‌باتیر کېلگنده زهره اویده یۉق اېکن، او سینگلیسیدن: «زهره قه‌یېرگه کېتدی؟» دېب سۉره‌بدی. سینگلیسی جواب بېریبدی:
- بوگون سحرده طاهر کېلدی، ینگه‌م او بیلن باققه کیریب کېتگن. قاره‌باتیر بو گپنی اېشیتیب غضبلنیبدی و پادشاه‌گه باریب زهره‌نی چه‌قیبدی. پادشاه تېزده طاهرنی توتدیریب کېلیب قه‌مه‌بدی. علمالر نینگ بېرگن مصلحتی بیلن پادشاه:
«طاهرنی ایکّی نیمته قیلیب دروازه‌گه آسه‌من! اونی اۉلدیرمه‌سم، قیزیمنی قۉیمس اېکن»، دېبدی.
شو گپدن سۉنگ پادشاه ینه جرچی قۉییب، شهر خلقینی چقیرتیریبدی. میدانگه کتّه-کیچیک، خاتین-خلج ییغیلیبدی. زهره بیلن طاهر نینگ قرینداش- اوروغلری هم کېلیشیبدی. خلق آره‌سیده شیویر- شیویر گپلر ترقه‌بدی. آدملردن بیری:
- طاهر نیمه اوچون قَیتیب کېلگن اېکن؟ - دېب سۉره‌بدی ایکّینچی بیر آدمدن. اونیسی ایتیبدی:
- طاهرنی بو یېرگه کېلتیرگن نرسه اونینگ زهره‌گه بۉلگن محبتی دیر. شونینگ اوچون بې‌چاره ییگیتنی اۉلدیریش کېره‌کمی، قانخۉر پادشاه‌گه مینگ لعنت!
جلّادلر طاهر نینگ کۉزلرینی باغلب، میدان اۉرته‌سیگه آلیب کېلیب، قیلیچلرینی قَیره‌بدیلر.
زهره بې‌چاره اېسه ظالم آته‌سیگه یالواریبدی. آته‌سی قولاق سالمه‌بدی. زهره اۉز سېوگنینی جلّاد آلدیده کۉریب، هوشیدن کېتیب ییقیلیبدی. جلّاد اۉتکیر قیلیچینی هواده یرقیره‌تیب، ضرب بیلن طاهر تنه‌سینی ایکّیگه بۉلیب تشلبدی، سۉنگ دروازه‌گه آسیبدی. همه یاقنی آدملر نینگ داد- فریادی، ییغیسی باسیب کېتیبدی. طاهر نینگ خاله‌سی قتّيق آه تارتیب، پادشاه‌گه قره‌ب شو غزلنی ایتیبدی:
قانخۉر جلّاد قۉلیده،
طلا قیلیچ قَیره‌لدی.
طلا قیلیچ دَملری
قاره قانگه بۉیه‌لدی.
بو هوا هوامیدی؟
قار- یامغیر یاغرمیدی!
قیز اوچون ییگیت آلماق
شهرینگده دوامیدی؟
شوندن سۉنگ زهره باشینی کۉتریب، بیر غزل ایتیبدی:
قطار- قطار تویه‌لر
قطارلشیب اۉتدیلر.
خان آته‌میز دوریده
طاهر گۉشتین ساتدیلر.
طاهر گۉشتی گۉشت اېمس،
قۉی گۉشتیگه اۉخشه‌مس.
طاهرجاننی اۉلدیرگن.
بو دنیاده یشه‌مس.
- بونی کۉمینگلر! - دېب بویروق قیلیبدی پادشاه. آدملر طاهرنی ایکّی نیمته قیلیب دروازه‌گه آسیلگن جاییدن درحال آلیب، گۉرگه کۉمیبدیلر.
زهره سېویکلی یاری طاهر نینگ تعزیه‌سینی بجا کېلتیریش اوچون قاره کيیب، قیرق کونگچه ماتم توتیبدی.
زهره: «بوگون طاهر نینگ اۉلگنیگه قیرق کون بۉلدی، آته‌م مېنگه جواب بېرسین، قیزلر بیلن باریب، قبرینی کۉریب کېله‌یین»، دېبدی.
آته‌سی کۉپ قیینلیک بیلن رخصت بېریبدی. زهره ایکّی چۉنته‌گیگه مروارید تۉلدیریب، قۉلیگه آش‌پیچاق آلیب، طاهر کۉمِیلگن قبرستانگه جۉنه‌بدی. قیرق کنیز اونی کوزه‌تیب باریبدی. یۉلده زهره کنیزلریگه قره‌ب بیر غزل اۉقیبدی:
قیزلر، تېز یوگوره‌یلیک،
طاهرجانگه یېته‌یلیک.
طاهرجانگه یېتگنده،
مرواریدلر ساچه‌یلیک، -
دېب چۉنته‌گیدن مروارید آلیب ساچیب یوباریبدی. قیزلر مرواریدگه آواره بۉلیب اۉشه یېرده قالیبدی. زهره اېسه قبرگه یېتماق اوچون شاشیلیبدی.
مروارید ساچیش، غزل ایتیش تا قبرستانگه بارگونچه اوچ-تۉرت مرته قَیتریلیبدی. اخیریده قبرستانگه یقینلشگنده زهره بار مرواریدینی ساچیب، اۉزی یوگورگنیچه ایلگری کېتیبدی. قیزلر آرقه‌ده قالیبدی.
زهره طاهرجان قبریگه یېتیبدی.
باشیدن پرنجیسینی ایرغیتیب تشلب، آش‌پیچاق بیلن پېشانه‌سیگه بیر اوریب: «آچیل، گۉر!» دېبدی.
گۉر آچیلیبدی. زهره، گۉر ایچیده گُل کبی آچیلیب، قاش-کۉزلری موج اوریب یاتگن طاهر نینگ قوچاغیگه آتیلیبدی. گۉر یاپیلیبدی.
قیزلر مرواریدنی تېریب یوریب، زهره‌نی یۉقاتیب قۉییشیبدی. بیراق زهره نینگ پرنجیسی، کاووشی و بیر قانلی آش‌پیچاق یېرده یاتگن اېکن. قیزلر هر تامانگه یوگوریب زهره‌نی چقیریشیبدی، هېچ کیم تاووش بېرمه‌بدی. بو واقعه شهرگه ترقه‌لیبدی. پادشاه و قاره‌باتیر، اونینگ سینگلیسی و طاهر نینگ خاله‌سی مزارگه کېلیشیبدی. طاهر نینگ گۉریگه قره‌بدیلر. زهره نینگ ساچ پیلیگی گۉرگه قیسیلیب قالگنینی کۉریب، گۉرنی آچیبدیلر. قره‌سه‌لر، ایکّی عاشق-معشوق قیزیل گُلدېک قیزریب، قاش-کۉزلری سوزیلیب، یانمه - یان یاتیشگن اېمیش. اولرنی کۉرگن کیشی شیرین اویقوده یاتیبدی دېب خَیال قیلر اېکن.
بو حالنی کۉرگن قاره‌باتیر: «زهره‌دن اجره‌لیب مېن نیمه قیله‌ی»، دېب اۉزینی شو جایده اۉلدیریبدی. قاره‌باتیرنی طاهر بیلن زهره نینگ اۉرته‌سیگه قۉییبدیلر، ظالم قاره‌باتیر ایکّی عاشق - معشوقنی اۉلگنیده هم تینچ قۉیمه‌بدی. طاهر اوستیدن قیزیل گُل، زهره اوستیدن آق گُل، اولر اۉرته‌سیده یاتگن قاره‌باتیر اوستیدن اېسه قاره تیکن اۉسیب چیقیبدی. گُللر اۉسیب، تیکنلر هم بلند کۉتریلیب، بیر- بیری بیلن چیرمشیب کېتیبدی.
مطلبنی اۉرتاقلـَشیش: