منگو پیدیا
اۉزبېک متنی بۉییچه اېنگ کتـّه منبع
یۉقالگن قۉللر
یازووچی: عبدالقادر مرادي
اۉزبېکچه‌گه اۉگیرووچی: محبوب الله توران
قۉشیقچی‌نینگ آوازینی اېشیتلردی:
- چیرایلی‌دیر حیات، حیات چیرایلی!
قیزه‌لاغی آینه قرشی‌سیده اوزون-اوزون و قاره زلفلرینی تره‌یاتگن اېدی.
دنیا جوده گۉزل و سېویملی بۉله‌یاتگن اېدی بوگونلر. آلامان تۉله شهرده، آدملر اوکسیجن بیلن بیرگه توپراق و توتونلرنی هم قۉشیب تنفس قیلیب یورردیلر. شهرنینگ فضاسی دودرنگ بۉلیب کېتگن اېدی. قویاش کۉرینمسدی. بولوتلی کونلردېک آسمان پولادسیمان تۉنر اېدی. همه یاقنی چنگ و تۉزان قاپله‌گن اېدی. توپراق یۉللرده موترلر و آدملر تاباره کۉپراق حرکتلنیب، بیر-بیرلریگه اوریلیب بارردیلر. موترلرنینگ دود ایسی و چیقیندیلر و حاجتخانه‌لرنینگ هیدی شهرنینگ عطریگه اَیلنیب قالگن. حقیقتدن هم دنیا و حیات گۉزل و مفتونکار بۉله‌یاتگن اېدی.
خوش خبرلرنی یۉل چېتیده کیچیک اۉغیل-قیز باله‌لر ترقتیشردی. اولرنینگ کییملری تازه‌لیکدن و چنگ باسگنلیکدن برق اورر اېدی و آوازلری خیره‌لنیب چیقردی:
- آلتی یاشلی باله تجاوز-زۉرلشدن کېین اۉلدیریلدی.
باله‌لرنی اۉغیرله‌یدیگن گروه، اولرنینگ تنه قسملرینی بیرته-بیرته‌لب ساتر اېدی. دموکراسی بمبلر آره‌سیدن گللب چیقردی و ... حیات چیرایلی کېچردی.
قۉشیقچیلرنینگ آوازلری هر تاماندن قولاقلرگه چلینردی: «حیات گۉزل‌دیر». قرسک چلیب کویلردیلر. میرزا عبدل دفترمه-دفتر سرگردان یورر اېدی. ورقلرینی قۉلیده توترکن، گاه یوقاریگه بارردی گاه پسگه. آلتی آیدن بېری دفترمه-دفتر، اداره‌مه-اداره یوریب دردیگه درمان تاپه‌آلمه‌گن. خاتینی اونگه بوندن وازکېچیشینی اَیتگن اېدی.
- کۉرمه‌یسن‌می، ایشلر یخشی باره‌یپدی.
- خداگه قسم که، میرزا، هیچ کیم آغیزینگیزگه پیاز تۉغره‌مه‌یدی. قه‌یېرگه باره‌سیز؟ بو خیاللرنی باشینگیزدن آلیب تشلنگ. سیز آلدیگه بارماقچی بۉلگن آدملر، سیزنی قبول قیلیشلری قه‌یېردن معلوم؟ شونی اَیته‌ی که ایشینگیز بو لاشخورلرنینگ آلدیدن اۉتگونچه جانینگیز آغزینگیزگه یېته‌دی، ادا بۉله‌سیز.
- مېنینگ سۉزیم، سۉز. کېته‌من دېدیم‌می، کېته‌من. قنچه قیمتگه توشسه هم کېته‌من.
آسمانینی توپراق قاپله‌گن شهر میرزانینگ خسته و بیچاره‌لیگینی حس قیلردی. او ورقلرینی قۉلیگه آلیب بیر درخت تگیده اۉلتیرگن اېدی. هاردیق چیقرردی. او جوده چرچه‌گن اېدی. اخبار ساتووچی باله‌لرنینگ آوازی اونی بېزاوته قیلماقده اېدی.
- چیرایلی‌دیر حیات، حیات چیرایلی!
بیر سېس اېشیتیلدی. گزیته ساتیب تورگن باله چقیرر اېدی:
- آلیب قالینگ، بویره‌ک، بویره‌ک، تاپ-تازه، ارزان‌گینه بویره‌ک!
باله‌گه تیکیلدی. دقت قیلیب قره‌دی، ینگلیشمه‌گن اېدی. اۉرنیدن توریب، اۉشه باله‌گه یقینلشدی. اېشیتگنی راست‌می، یالغان‌می، بیلماقچی بۉلدی. باله میرزاگه قره‌ب:
- نیمه مونچه قره‌یپسیز؟ آلماقچی بۉسنگیز بسم الله، بۉلمسه نریگه بارینگ، تیکیله‌ی‌وېرمنگ.
میرزا حیرت بیلن سۉره‌دی:
- نیمه دېدینگ؟ حاضراق سېن نیمه دېدینگ؟
باله اچّیغی بیلن میرزانینگ گپینی مسخره قیلیب دېدی:
- یاقه‌منی قۉیبارینگ تاغه جان، مرحمت اۉز ایشینگیز بیلن بۉلینگ، مېنگه کېچ بۉله‌یپدی.
باله ینه-ده چقیریشگه باشله‌دی:
- انتحاری، خودکش هجومچی اوشلندی، اوشلندی...
اوزاقدن پارتلش آوازی اېشیتیلدی. یېر بیرآز سیلکیندی. میرزا شاشه-پیشه باله‌گه قره‌ب دېدی:
- انتحاری اېدی‌می؟
باله:
- هی بۉلسه-بۉلسین-ـه، بلا پسیگه، اۉز حالیمگه قۉیینگ، مېن ایشیمنی بجریشیم کېره‌ک.
ینه-ده قۉلیده گزیته‌لرنی توترکن، چقیریشگه باشله‌دی:
- بیر میلیون اختلاس، اېشکلر حزبی قوریلدی... طالبلر ایکّی انجنیرنینگ کله‌سینی آلدی... سکّیز یاشلی قیز باله‌گه جنسي تجاوز قیلیندی... آخر زمان بۉلدی، حضرت مهدی یۉلده... جورج بوش بیز چیقمه‌یمیز دېگن... ینگی-ینگی خبرلر، گزیته، گزیته!
قۉشیقچی کویلردی:
- چیرایلی‌دیر حیات، حیات چیرایلی!
میرزا اۉتکینچیلرنی کوزه‌تیب توردی، پارتلش آوازینی اېشیتیب هیچ کیم عجبلنمه‌دی. همه اۉز یۉلیده روانه اېدی. چنگ-تۉزان بیلن کۉپچیگن شهرده اۉت اۉچیرووچی و تېز یاردم موترلرنینگ شاوقینی ینگره‌دی. اولرنینگ چرچب هاریگنلرینی منه شو شاوقیندن بیلسه بۉلردی. میرزاگه اۉخشب اېرته‌دن آقشامگچه جاده‌لر هتلر اېدی. میرزا، باریب تصدیق آلیب کېلیشی کېره‌ک. آدملرنینگ بونچه‌لیک مهربانلیگیدن حیران اېدی. اونگه هیچ قنده‌ی یوقوملی کسللیک یۉقلیگینی تصدیقلاوچی طبي معلومات‌نامه آلیب کېلیشینی بویورگن اېدیلر. اېرته یاکه ایندین کېترکن، اۉزی بیلن یوقوملی کسللیکنی آلیب باریب، اۉرمان اهالیسیگه یوقتیرمسلیگی لازم. تیریکچیلیک تاباره گۉزللشگن اېدی شېکیللی! آدملر مهربان بۉلیشگن، تانک‌لر و قیرووچی اوچاقلر تاغ اېتکلریده و دشت و دله‌لرده گل قۉندیریشر اېدی. هوا و جاده‌لر هتلب بی‌مثال گللر اېکیب بارردیلر. او توناو کون، هیچ قنده‌ی باقیاتی یۉقلیگینی تصدیق قیلووچی حجتنی آلیب کېلیش اوچون کېتگن اېدی. او یېرگه باریب اداره خادمیگه چای پولی بېرگچ، اونینگ هیچ قنده‌ی قرضی یۉقلیگی و حتاکه معاشی‌نینگ بیر قسمی دولتگه قالدیریلگنی معلوم بۉلدی. اۉشه مهربان خادم میرزاگه عریضه یازیب قالگن معاشینی آلیشینی تکلیف قیلدی. یۉق، باشقه چاپه-چاپ قیلیش و دوسیه‌لر کۉتریب دفترمه-دفتر یوریشگه حالی قالمه‌گن اېدی.
- اېی، مدیر صاحب، ساده‌گینه بیر ایش اوچون آلتی آیدن بېری یېلیب-یوگوریب ادا بۉلدیم، بونینگ اوچون هم ینه آلتی آی یوگوره‌ی‌می؟ یۉق، کېره‌گی یۉق. دولت‌نینگ صدقۀ سری بۉلسین. مېن پول کېره‌ک بۉلمه‌یدیگن یېرگه باره‌من. بیله‌سیزمی، اۉشه کېلگن جاییمگه باره‌من. شونینگ خیریدن اۉتدیم، مدیر صاحب. اېندی مېنینگ قرضیم یۉقلیگینی معلوم قیلووچی بیر خط یازیب بېرسنگیز بۉلگنی. اۉرمانگه کېته‌من، قرینداشلریم و قدیمگی دوست و اۉرتاقلریم یانیگه کېته‌من.
اداره خادمی قاغازلرنی تیتکیلرکن، سۉره‌دی:
- خو، اَیتینگ-چی، اۉرمان آلمان‌نینگ یقینیده‌می فرانسه‌نینگ؟
قۉلیده‌گی ورقلرگه باقدی. قاغازلر انچه وقتدن بېری قۉلدن-قۉلگه اۉتیب، ایویب-ایدیره‌ب کېتگن اېدی:
- مېن، میرزا عبدل، اۉرمانگه قیتیب، اشرف‌المخلوقات بۉلیشدن رسمي شکلده وازکېچماقچی‌من. باشقه خطا قیلمسلیگیمگه ایشانچ بیلدیریب، هیچ قچان کیچیک درخت میوه‌سی و جنت‌نینگ بوغداییدن یېمه‌یمن و بو مسئله بۉییچه حضرت عالي‌نینگ عنایتینی کوتماقده‌من.
او هاریگن اېدی، آچ اېدی. بوتون آلامان، چنگ، توتون، آدملر و موترلر اونینگ مییه‌سی ایچیده اَیلنه‌یاتگن‌دېک حس قیلدی. قۉشیقچی کویلردی:
- چیرایلی‌دیر حیات، حیات چیرایلی!
قیسی تامانگه باقمه‌سین، یېرده، یۉللر بۉییده، فقط چادر کیینگن عیاللر و تیلمچی باله‌لرنی کۉرردی. گزیته ساتیب تورگن باله‌لر بلند آواز بیلن چقیرردیلر:
- کمونیستلر محاکمه قیلینه‌دی، کمونستلر...!
قه‌یېرگه، قیسی اداره‌گه باریشینی اۉیلردی. اونی قبول قیلیب-قیلمسلیکلری اوچون اۉرماندن تصدیق آلیب کېلیشیگه بویوریشلری هم ممکن اېدی.
یۉلگه باشله‌دی. بلکه خاتینی تۉغری اَیتگن اېدی. چای پولی دېیه بار و یۉغینی هم قۉلدن بېریب قۉیگن اېدی... ایشی بۉلمه‌ی قالسه، کېین نیمه بۉله‌دی؟! مېنی قبول قیله‌دی‌می یاکه یۉق‌می، آلدین مېن باریشیم کېره‌ک، کېین همه‌نگیزنی تکلیف قیله‌من و ایشینگیزنی دوام اېتدیره‌من، دېگن اېدی. حساب-کتاب خادمی هم اوندن تکلیف‌نامه یوباریشینی ایسته‌گن اېدی. -«هه، مېن یېتیب باردیم که سیز قالدینگیز، کوتیب تورینگ، آلدین مېن باره‌ی»، دېب گپیریب کېتردی اۉز-اۉزیچه.
باشی قاتگن اېدی. او جنایي ایش بۉلیمیگه باریب، بوتون عمری دوامیده هیچ قنده‌ی جنایت بجرمه‌گنینی تصدیقلاوچی معلومات‌نامه آلیب کېلیشی کېره‌ک. او یېرگه هم باردی. اونینگ هیچ قنده‌ی جنایت و خیانت قیلمه‌گنی معلوم بۉلدی. اداره خادمی تعجب بیلن دېدی:
- عجایب انسان اېکنسیز. قیزیق، بونچه ییل دوامیده قنده‌ی یشه‌دینگیز؟! یۉقسه جوده عیارمی‌سیز؟
او یالغیزگینه بیر مرته اۉزی بیلمه‌گن حالتده بیر چومالینی باسیب یوبارگن اېدی. خادم دېدی:
- عیناً منه شو گپ ایشینگیزنی برباد قیله‌یاتگنگه اۉخشه‌یدی، ویزه بېرمسه‌لر دېب قۉرقه‌من. چونکه بونینگ اۉزی اۉرمان جانوارلریگه قرشی بیر جنایت حسابلنه‌دی.
دهشتلی بیر آواز اېشیتیلدی. نیمه‌لیگینی بیلمه‌دی. ییقیلگن اېدی، اۉرینیدن توریب آلیب، هر تامانده آدملر ییقیلیب یاتگنینی کۉردی. قۉل کراچی‌لر، میوه‌لر، تیلمچی و گزیته ساتووچی باله‌لر، چادر کیینگن عیاللر، موترلر اَلنگه‌لرده یانماقده. آدملر یانه‌یاتگن اېدی. شهر قووانچدن کولیب یوباردی. تشنه‌لیگی سۉنه‌یاتگندی. او قانگه، آلاوگه و باروت‌گه چلینگن اېدی، معتاد اېدی. خماری ترقلمه‌گنیده، باشی آغریب، بوتون وجودی قیچیشیشیب کېته‌دی. اشتیاقی بیر آز سۉندی. حلی هم کوی آوازی اېشیتیلردی:
- چیرایلی‌دیر حیات، حیات چیرایلی!
نېچه قدم نریدن اۉشه گزیته ساتووچی باله‌نینگ سېسی ینه اېشیتیلدی:
- آلیب قالینگ، تاپ-تازه بویره‌ک، آدملرنینگ بویره‌گی. تنه قسملریدن هر قنده‌ی بویروغینگیز قبول قیلینه‌دی، آلیب قالینگ، کېلیب قالینگ!
باله گزیته‌لرینی تیتکیلب، اطرافیده هیچ بیر حادثه-واقعه یوز بېرمه‌گنی‌دېک، بلند آواز بیلن همان قیچقیریب تورر اېدی. حیرتلندی. ینه-ده اۉت اۉچیرووچی و تېز یاردم موترلرنینگ یوره‌کلرنی اېزووچی ناله‌لری همه یاقنی تۉلدیریب یوباردی. گویا اولر دېردیلر:
- بیر لحظه بیزنی تینچ قۉیمه‌یدیلر، چرچه‌دیک بو وضعیتدن.
حقیقتدن هم بو وقتلرده حیات جوده سېویملی و گۉزل بۉله‌یاتگندی. قاغازلری یۉق اېدی. یوگوررکن:
- ورقلریم، ورقلریم، -دېردی.
قره‌سه قۉللری یۉق اېدی. فریاد قیلدی:
- قۉللریم قنی، قۉللریم!
قۉللرینی آختررکن، خاتینی‌نینگ سېسی اېشیتیلدی:
- بۉلمه‌یدی دېب اَیتگن اېدیم سیزگه، سرگردان بۉلمه.
کېین خاتینی اۉشه قۉشیقچیگه اۉخشب کویله‌دی:
- چیرایلی‌دیر حیات، حیات چیرایلی!
یېرگه ییقیلدی. کوییق ایس بورنیگه اوریلدی. بیر لحظه کۉزلرینی یومیب، کېین آچدی. خاتینی سوغدی‌نینگ کۉرپه‌سیگه سوو تۉکیب تورردی. کۉرپه بوتونله‌ی کویگن اېدی. رادیو اۉقیردی:
- چیرایلی‌دیر حیات!
و اۉن‌آلتی یاشلی قیزه‌لاغی آینه قرشی‌سیده، اوزون-اوزون و قاره زلفلری تره‌ب تورگن اېدی. میرزا، قیزی‌نینگ نیک‌بینلیک بیلن آینه قرشی‌سیده بیهوده قره‌ب تورگنینی تصور قیلدی. اونگه، اۉزی حاضراق آینه‌نینگ نریگی تامانیدن کېلگن‌دېک تویولدی. او اۉشه آینه که قیزی مینگ بیر آرزو-امید بیلن اونگه قره‌ب تورگن اېدی.
مطلبنی اۉرتاقلـَشیش: