منگو پیدیا
اۉزبېک متنی بۉییچه اېنگ کتـّه منبع
رهبر بیلن یاور
یازووچی: عبدالقادر مرادي
اۉزبېکچه‌گه اۉگیرووچی: محبوب الله توران
رهبر اۉزگرگن اېدی و ییگیت اېسه حیران. ییگیت رهبرنینگ یاوری اېدی. ایشگه باشلنگن اۉشه بیرینچی کونلردن بېری رهبر ییگیت‌نینگ مصلحتی بیلن ایش کۉرردی. -«اَیت یاور، سېن-کو شاعرسن، یازووچی‌سن، بو قیینچیلیک اوچون بیرار چاره-تدبیر کۉرست». یاور اېسه مصلحت بېرردی؛ بیرار ویرانه آباد بۉلر یاکه بیران-بیر خوفلی سوو تاشقینی‌نینگ آلدی آلینردی. شونده‌گینه یاور خورسند بۉلیب، قووانچی اَوج آلر اېدی.
جمعتگه و آدملرگه باقیشی بیلن اونینگ یوره‌گی جۉشیب کېتردی، خلق‌نینگ تقدیریده دخلدار اېکنی و اولر اوچون اېزگو ایشلر بجره‌آلگنی بیلن اۉزینی جوده بختیار حس قیلردی. اۉزیده موفقیتنی سېزرکن، «اصل رهبر مېن‌من، مېن»، دېگیسی کېلردی بعضی وقتلر. او قنده‌ی بیر مصلحت بېرمه‌سین اونینگ برچه مصلحتی خلق‌نینگ منفعتینی تأمینلردی و رهبر تامانیدن درحال قبول قیلینر اېدی، سۉنگ ذوقلنیب اۉز آرزو-ارمانلریگه اېریشه‌یاتگنینی سېزردی. ثوابلی ایش و بیچاره خلقنی شاد اېتیش نه‌قدر لذت‌بخشلیگینی جاندن حس قیلردی. بولرنینگ بریسی رهبر آبروسی حسابیگه اۉتردی و آدملر رهبرگه منتدارچیلیک بیلدیریب و اونینگ حقیگه دعالر قیلر اېدیلر. بیراق، یاور اوچون فرق اېتمسدی. اۉزینی خودّی خلق‌نینگ منتدارچیلیگی و دعالریدن اونگه حصه یېتگن‌دېک حس قیلردی. خلق رهبرگه حرمت کۉرستیشردی، او هر یېرگه بارسه بۉینیگه گل‌چمبرلر آسیب تشکرلر بیلدیرردیلر. اما بری‌بیر، بو یاش یاور اوچون مهم اېمس اېدی. بو صحنه‌لرنی کۉرگچ اونینگ کۉزلریده یاش قلقیر و خلق‌نینگ خسته یوره‌گی شاد بۉلگنی بیلن جوده لذتلنردی. او رهبرنینگ یار و یاوری بۉلیش اوچون جوده محنت تارتگن اېدی. کیم، قچان اونگه یۉل بېرر اېدی؟ البته که هیچ کیم. هر کیم اۉزینی رهبرگه یاووق قیلیش و اونینگ یار و همدمی بۉلیش اوچون حرکت قیلردی. رهبرنینگ یان-اطرافی انه شونده‌ی اشتیاقمندلرگه تۉله اېدی. بو آلاماننی یاریب اۉتیش و رهبرگه یقینلشیش آسان ایش اېمس اېدی. لېکن او اۉشه باشدن-آق اۉزینی بو مقامگه یېتکزیشنی قصد قیلیب، برچه بوریلیشلی و خوف-خطرلی یۉللرنی باسیب اۉتگن و دشمندار بۉلگن اېدی. رقیبلری‌نینگ نېچه‌ته‌سینی یۉل اوستیدن کۉتریب تشلب، رهبر اطرافیدن اوزاقلشتیرگن اېدی. او منه شو ایشلری بیلن هم اۉزیگه دشمن تۉپله‌گن اېدی. اولر سایه‌دېک یاورنی تعقیب قیلر و باشینی گَوده‌سیدن اجره‌تیش اوچون فرصت ایزلردیلر. اولر رهبرنینگ شاهانه و یاغلیق دسترخوانیدن محروم قالیشلریگه عیناً شو یاور سبب بۉلگن اېدی. یاور بونی یخشی بیلردی، بریسینی بیلردی. شونینگ اوچون هم هیچ قچان سېرگک توریشنی اونوتمس اېدی. او قنچه کۉپ رهبرگه همدم بۉلسه، ملت و مملکت اوچون شونچه کۉپ خیر ایشلر بجریلگن بۉلردی. رهبر اونینگ قدرینی بیلردی. او یاور بۉلیب ایشگه کیرگندن کېین خلق آره‌سیده عزت-اعتباری و شان-شهرتی یوز مرتبه آشگنلیگینی رهبرنینگ اۉزی هم یخشی سېزر اېدی. بیراق، هیچ قچان اونگه بیلدیرمسدی. بو یاور اوچون مهم هم اېمس اېدی، اونگه یالغیزگینه انه شو یاورلیک ایشینی موفقیتلی بجریشی و نوبت بیلن اۉز مصلحت و فکرلرینی رهبرگه بیلدیریب توریش اهمیتلی اېدی. اونینگ قرشی‌سیده‌گی یۉل خوف و خطرلردن بۉش اېمسدی. او هردایم اۉزی‌نینگ بیرار ایش و بیرار گپی بیلن رهبرنی خفه قیلیب قۉییشی و رهبر قهر و غضب بیلن اونی هَیده‌ب یوباریشیدن قۉرقیب یورردی. اونینگ فکریچه شونده‌گینه همه نرسه برباد بۉلردی. شو سببدن هم دایم احتیاط‌کارلیک ایشیگه دوام اېتدیرر اېدی. قیسی ایشنی بجریشی و قیسی ایشنی بجرمسلیگی لازملیگینی اۉیلب، هر دایم فکرلرگه باتیب یورردی.
رهبر اونینگ مصلحت و فکرلری بیلن اۉز خورسندچیلیگینی یوزیدن بیلدیرمسه-ده، اونینگ محنتینی ساوغه‌لر بیلن بالواسطه قدرلر اېدی. ساوغه‌لرنی قبول قیلمسلیگی طفیلی رهبرنینگ کۉنگلیده بیرار گپ پیدا بۉلیشی ممکن اېدی، شونینگ اوچون هم یاش یاور احتیاط‌کارلیکدن سیره چېکینمسدی.
اما سۉنگّی پیتلرده رهبر بوتونله‌ی اۉزگرگن اېدی. یاورنینگ سۉزلری و مصلحتلریگه کمراق قولاق سالردی. کمراق اوچره‌شر و جوده آز مسئله‌لر بۉییچه او بیلن مصلحت قیلردی. یاش یاور بو وضعیتدن خواطرده اېدی. او، قنده‌ی قیلیب رهبرنی اۉشه آلدینگی وضعیتیگه اۉگیریشنی اۉیلردی. بیرار خطا ایش قیلدیم‌می که او مېنگه نسبتاً بونده‌ی بې‌فرق بۉلگن، دېیه حیران اېدی. سۉنگره، رهبرنینگ همه نرسه‌گه نسبتاً بې‌فرق یانده‌شه‌یاتگنینی سېزدی. او یاورنینگ سۉزلرینی تینگلر، اما عملگه آشیرمس اېدی. کۉپینچه اونینگ سۉراقلری و گپلرینی اېشیتمسلیککه آلیب، اعتبار بېرمسدن اۉتیب کېتردی. یاش یاورنینگ قووانچلی کونلری آزه‌ییب باره‌یاتگن اېدی. بو وضعیتدن خفه اېکن جوده قیغولنردی. ایستکلری اوشلمه‌یاتگنینی اۉیلردی. خلق‌نینگ شکایتلری و قیینچیلیکلری رهبرنینگ قولاغیگه یېتیب بارمسدی. او بولرنی رهبرگه یېتکزسه-ده، اصلاحات اوچون رهبر تامانیدن هیچ قنده‌ی آدیم کۉتریلمسدی. یوره‌گی سیقیلیب بارر اېدی. کېچه‌لر اویقوسی اوچیب کېتردی. وضعیت نېگه بیردنیگه بونده‌ی اۉزگرگنی باره‌سیده اۉیلردی. حال بو که آلدینلری همه نرسه یخشی آلغه بارر اېدی. رهبر خورسند، آدملر خورسند و یاور خورسند... بیراق، حاضر وضعیت عکسینچه و خلق قتّیق عذابده اېدی. اۉزباشیمچه‌لر ینه بیر بار رهبرنینگ اطرافینی اۉره‌ب آلگن اېدیلر. اۉزباشیمچه‌لیکلر ینه اۉز اَوجیگه یېتگن اېدی و آلدینگی بدکردار کیشیلر ایشگه کیریشگن اېدیلر. گویا برچه‌لری رهبر تامانیدن آزاد اېتیلگن و یاورنینگ اعتباری یۉقالگن‌دېک اېدی.
بیر کونی یاش یاور یوز یوره‌کنی بیر یوره‌ک قیلیب رهبرگه دېدی:
- کۉره‌یپسیزمی، مامورلرینگیز ینه آدملر باشیگه محشر برپا قیلیشدی! اۉلدیر-ییتیر، تالان-تاراج، عیاشلیک، مَیخورلیک، بیت‌المال‌نی حیف و میل قیلیش و ینه مینگلرچه فساد.
رهبر اېسه یاورگه قره‌ب پسراق آواز بیلن دېدی:
- سېن بو ایشلرگه اېندی اره‌لشمه‌ی قۉی.
یاش یاورنینگ یوره‌گی سیندی کېتدی. بو گپنی اصلا کوتمه‌گن اېدی. بونده‌ی سۉزلرنی رهبردن بیرینچی بار اېشیتگندی. اۉز-اۉزیچه، اۉشه قۉرقه‌یاتگنیم کونلر کېلدی و همه نرسه تمام بۉلدی، دېب اۉیلردی. رقیبلری اونگه شو طریقه‌ده ضرر یېتکزیب، اونی ناکام قیلیشگه اولگوره‌آلگنلرینی خیالیدن اۉتکزردی. رقیبلری‌نینگ موفق بۉلگنلرینی سېزردی. سۉنگ یان-اطرافیگه باقیب، وضعیت اۉیله‌گنیچه اېمسلیگینی هم انگله‌دی. بو اۉزگریش‌نینگ سرّی خودّی رهبرنینگ اۉزیده یشیرینلیگینی حس قیلدی. بو شونده‌ی سرّ اېدی که رهبر اونی یاورگه اَیته‌آلمسدی. او بعضاً بونینگ قنده‌ی بیر راز اېکنلیگینی اۉزیدن سۉرر اېدی.
***
رهبرنینگ اوییدن قیترکن، برچه معمالر حل بۉلگن اېدی. اۉشه کېچه رهبر اونی کوتیلمه‌گن حالتده اوچره‌شووگه چقیرگن اېدی. -« بۉله قال یاور جان، رهبرنینگ سېنگه شاشیلینچ ایشی بار. اگر کېچ بارسک باشیمیز کېتیشی انیق، جوده اچّیقده اېدی». اۉشه کېچه اونی تېزلیکده رهبرنینگ اوییگه آلیب باریشدی. رهبر کتّه مهمانلیکلر آلینه‌دیگن سالون‌ده اېدی. اونگه یۉلنی کۉرستدیلر. زینه‌لردن اېنیب، گۉزل بیر یېر آستی سالونگه کیریب باردی. بو یېرنی بیرینچی بار کۉریشی اېدی. رهبر اۉزی اوچون بونده‌ی بیر محتشم یېر آستی مکاننی قوردیرگنیگه یاورنینگ ایشانگیسی کېلمسدی. سالون قیزیل و یشیل چراغلر بیلن یاریتیلگن و همه یېر قیمت‌بها تاشلر بیلن بېزه‌نگن اېدی.
- کېل یاور، کېل...
رهبرنینگ حالتی یخشی اېمس اېدی. اولرنی یالغیز قالدیریشلری اوچون باشقه‌لرگه رخصت بېردی. همه کېتیشدی و رهبرنینگ بویروغی بیلن سالون‌نینگ اېشیگی هم یاپیلدی.
رهبر یاورگه قره‌ب:
- اۉتیر، -دېدی.
اۉلتیردی. میز اوستیده و الماری‌لر ایچیده رنگمه-رنگ شرابلر قطار تېریب قۉییلگن اېدی. او حیرتدن شاخ چیقرگودېک بۉلدی. رهبر مست اېدی، ینه بیر پیاله شرابنی باشیگه کۉتررکن، غیرطبیعي حالتده:
- آل، ایچ، -دېدی یاورگه.
او قۉرقوو و تشویش اره‌لش اۉزی اوچون بیر پیاله شراب قویدی و رهبرگه قره‌ب تیکیلدی. رهبر جوده اۉزگرگن اېدی. سالون‌نینگ فضاسی تمه‌کی‌نینگ توتونی و مَی‌نینگ هیدی بیلن لیق تۉله اېدی. یاور حرمت بیلن سۉره‌دی:
- جناب عالی‌لری، بیرار معما بارمی؟
رهبر حال‌سیزلیکدن سۉزلرنی اره‌لشتیریب یوباریب، دېدی:
- یۉق، یۉق، مېن جناب اېمسمن... اما سېن اۉیلمه که مېن... بولرنی ایسته‌یمن... یۉق، یاور یۉق. سېن جانینگنی قدرلشینگ کېره‌ک. قۉلیمیز یېتگنچه قیلدیک، حلی بۉلمه‌یدی... بۉلمه‌یدی. نه سېن بیر نرسه قیله‌آله‌سن و نه مېن، دېگنلرینی بجریشیمیز کېره‌ک.....
یاش یاور حیرتلنیب سۉره‌دی:
- نیمه دېیدیلر؟ کیملر؟
رهبر دېدی:
- هه، سېن اۉیلردینگ که ... مېنینگ یالغیز یاوریم سېن‌سن...
باشقه گپلرنی هم اَیتدی-ده، یاورنینگ حیرتدن ساچلری سیخ-سیخ بۉلیب کېتدی.
رهبر میزنینگ اوستیگه یقیلیب توشدی. هوشیدن کېتدی. شو حالتده هم بیر نرسه‌لر دېر اېدی، لیکن معناسینی انگلب بۉلمسدی. یاور، رهبرنینگ یاردمیگه یېتیشیشلری اوچون آدملرنی چقیردی و کېین او یېردن چیقیب کېتدی. حتاکه اونی اوییگه یېتیشتیریشلری اوچون هیچ کیمگه هم بیر نیمه دېمه‌دی. تعجبدن موز قاتگن اېدی. رهبردن اېشیتگن سۉزلری حقیده اۉیلردی. اوییگه یېتیشگچ بوتون کېچه اوخلمه‌ی، رهبر و اونینگ وضعیتی و گپلری باره‌سیده اۉیلب تانگ آتدیردی. اېرته‌سی کون هردایمگی‌دېک ایشخانه‌سیگه کېتیش اوچون تیارلنگن اېدی. حلی هم اویی‌نینگ میدانیده اېدی که بیردن اۉق‌نینگ سېسی قولاقلریگه چلیندی. نیمه واقعه بۉلگنینی بیلماقچی اېدی-ده، لیکن حالسیزلنیب یېرگه ییقیلدی. کۉکسیگه باقرکن، قان جۉش اوره‌یاتگنینی کۉردی. قۉلیده‌گی تبراغی، ورقلری و کۉزعینکی اوندن نریراقده یېرده ساچیلیب یاتگن اېدی. یاش یاور حیران قاتدی. رهبرنینگ گپلری و کېچه‌گی اَیتیب بېرگن سرّلری اېسیگه توشه‌وېردی. او بو سرّلر بیلن دنیادن کېته‌یاتگن اېدی. قاراوولی‌نینگ آوازی و عیالی‌نینگ ییغیسینی اېشیتدی. یاش یاور سۉنگره هیچ نرسه‌نی حس قیلمه‌دی.
مطلبنی اۉرتاقلـَشیش: