منگو پیدیا
اۉزبېک متنی بۉییچه اېنگ کتـّه منبع
آنه‌جانلر (حکایه)
آنه‌جانلر
حکایه
یازووچی: سعید احمد
الفبا اۉگیرووچی: محمد حسن تۉلقین
بوگون اوچ کون بۉلدی کمپیردن درَک یۉق. اونگه جوده اۉرگنیب قالگن اېدیک. هر گَل او سوتمی، شفتالومی آلیب کېلگنیده، بره‌گیمیزگه کیریب، او یاق - بو یاقنی سینچیکلب قرردی - ده، کاییشگه توشیب کېتردی. ایدیشلریمیز یووقسیز، ا‌ۉرینلریمیز ییغیشتیریلمه‌ی قالگنینی او کېلگنده‌‌گینه سېزردیک... تۉغریسی، اونینگ کاییشلری بیزگه یاقردی. اونینگ تاووشینی اېشیتگنده هر کیم قیشلاقده قالگن اۉز آنه‌سینی اېسلب کېتردی.
او کېتگنده کونی بیلن جزیره‌مه‌ده ایشلب چرچه‌شیمگه قره‌مه‌ی اوییمنی، آنه‌منی، اوکه‌لریمنی اۉیلب، انچه وقتگچه اوخله‌یالمه‌ی یاتردیم. سرطان آفتابی قاوجیره‌تگن صحرا گیاهلری کېچ شباده‌ده الّه‌قنده‌ی هید چیقریب، بوتون چۉل بۉیلب ایلنیب یورردی. آسمان تۉله یولدوز. آی تېپه‌گه کېلیب، قیمیرله‌مه‌ی توریب آله‌دی. دریا شاویلله‌یدی. تۉغان تېپه‌سیده الکترپیو‌ند چقین چقه‌دی. اونینگ اۉقدېک یوگوریک کۉکیمتیر نوری تېپه‌مدن اۉتیب، چۉل قۉینیگه کیریب کېته‌دی.
بو منظره، بو حسلرنی کۉپینچه سېزمه‌ی قالردیم. کمپیر کېلیب - کېتگن کونلرده‌‌گینه شونقه حسلر وجودیمنی قمره‌ب آله‌دی. عالمنی کۉره‌یاتگندېک بۉله‌من. شو ساکن آقشامده قه‌ېیرده‌دیر، جوده آلیسده جنگ کېته‌یاتگنینی، اۉت چقینلری آره‌سیده کمپیر نینگ اۉغلی گاه اېمکلب، گاه یوگوریب آلدینگه اینتیله‌یاتگنینی کۉریب تورگندېک بۉله‌من.
آره‌میزده آنه‌لیک مِهریگه تۉیمه‌گن یېتیم باله‌لر هم بار اېدی. اولر کمپیر کېلگنده اطرافیده گِردی کپلک بۉلیشردی. تاپگن - توتگنلرینی آلدیگه تۉکیب سالیشردی. شونده‌ی بۉلسه هم او کاییشدن تینمسدی. هه‌دېب بیزنی اوریشه‌وېرردی. بیله‌من، آنه‌لر شونقه بۉله‌دی. باله‌نی، حتا او باله - چقه‌لیک بۉلگنده هم کایي وېریشه‌دی.
کیم بیلسین، او هم یالغیزلیکدن اۉرته‌نیب، دلینی یازیش اوچون آلدیمیزگه کېله‌یاتگن دیر. کیم بیلسین، او بیزنی کۉرگنده اۉغلینی کۉرگندېک بۉلر.
اوچ کون بۉلدی اونی کۉرمه‌گنیمیزگه. بوگون ایش زۉر بۉلدی. کونی بیلن زواد (فابریکه)دن قَیناق سېمېنت تشیدیم. مو‌ترم نینگ کابینی جزیره‌مه‌ده دزمال (اوتو)دېک قیزیب کېتدی. هاریب - چرچب کېلرکنمن، کمپیر تۉغان اوستیده مېنی کوتیب تورردی.
- نعمتدن خط، اۉقیب بېر، باله‌م.
اونینگ قۉلیدن اوچ بورچک خطنی آلیب، تبېلچی[1] نینگ بودکه‌سیگه باشله‌دیم. نَریدچی قیز کرسیسینی بۉشه‌تیب بېردی. خطنی اۉقياتگنیمده کمپیر ایکّی قۉلینی تیزّه‌سیگه تیره‌ب، جیمگینه قولاق سالیب اۉتیردی.
اۉغلی ساغ - سلامتلیگینی ایتیب، یره‌لنیب شفاخانه‌گه توشیب قالگنینی، یقینده اوییگه بوتونله‌ی جواب تېگیشینی ایتگن اېدی. کمپیرنینگ کۉزلری بې‌سرانجام بۉلیب قالدی. قۉلیمدن خطنی آلیب آرقه-اۉنگینی آغدریب قره‌دی.
- همه‌سینی اۉقیدینگمی؟ بیران جایینی تشلب کېتمه‌دینگمی؟ قه‌ېیریدن یره‌لنگنینی اۉقیب بېرمه‌دینگ - کو!
خطده نعمت قه‌ېیریدن یره‌لنگنینی ایتمه‌گن اېدی. کمپیر تشویشده قالدی. خط بیلن بۉلیب، بودکه‌گه قیزلر کیریشگنینی، اولر جیم توریب صحبتیمیزگه قولاق سالیشه‌یاتگنینی بیلمه‌ی قالیبمیز.
قیزلر کمپیرنی اله‌سیتیش اوچون بیردن چوویللب یوباریشدی.
- خاله‌جان، اۉغلینگیز کېلگنده مېنی کېلین قیله‌سیزمی؟
کمپیر اونگه قره‌ب کولیب یوباردی.
- سېنیمی؟ احوالینگنی قره، ساچینگ پخماق، بور نینگ پوچوق.
- ها، - دېدی گپ قاتگن قیز، - یخشیلب قره‌نگ، پرداز قیلسم آیدېک کېلین بۉله‌من.
همه‌میز قاتیب - قاتیب کولیشدیک. کمپیر بیردن قیزلرنی کاییب کېتدی.
- اۉزلرینگگه قره‌سنگیز بۉلمه‌یدیمی، قیز باله دېگن اۉزیگه قره‌ب توره‌دی. اوییمگه کېلینگ، قتیق ایویتیب قۉیگنمن، باش- ماشلرینگنی یوویب آله‌سنلر. اۉسمه هم آت‌قولاق بۉلیب یاتیبدی.
کمپیر کېتدی. او کېتدی - یو، قیزلر نینگ کولگیلرینی هم اۉزی بیلن آلیب کېتگندېک بۉلدی. بیردنیگه همه‌سی نینگ اویی، آنه‌سی، آنه‌سی نینگ بې‌آزار کاییشلری اېسیگه توشیب کېتدی. قازیقده دزمال (اوتو)لنگنیچه قالیب کېتگن اطلس کۉیلکدن تارتیب، کۉنگیلنی رام قیلگن ییگیتیگچه، اریق بۉییده‌گی آش ریحاندن تارتیب، باله‌م نینگ نصیبه‌سی دېب یېدیرمه‌ی، اریگه تله‌تمه‌ی آنه‌لری سقلب قۉیگن سۉریده‌گی اوزومگچه شو آنده بودکه ایچیگه کېلیب قالگندېک بۉلدی.
شو- شو بۉلدی- یو، کمپیر بره‌گیمیزگه کېلمه‌ی قۉیدی. اونی گاه کتّه یۉلده، دسترخوانگه توگیلگن پخته‌نی باشیگه قۉییب، گاه چېلکده آهک آلیب کېته‌یاتگنینی کۉریب قالردیک.
بیلیب توریبمیز. او اۉغلی نینگ کېلیشیگه تیارلنه‌یاتیبدی.
اونینگ اویی باش تۉغان توشه‌یاتگن دۉنگ نینگ نری یاغیده‌گی اۉریکزارده اېدی. حاولیسیده‌گی بیر توپ عظمت صدقه‌یره‌غاچ[2] اوزاقدن کۉرینیب توره‌دی. اېری دریاده قَییقچیلیک قیلگن. اصلاحات ییللری اېرینی دشمنلر دریاگه چۉکتیریب یوباریشگن. بیرته - یو بیرته اۉغلی فرونت (جبهه)گه کېتگن. هوویللب قالگن کتّه حاولیده بیر اۉزی یشه‌یدی. کېچقورونلری اېشیگی آلدیده‌گی صوفه‌ده عصاسینی یېرگه تیره‌ب، اۉغلی نینگ یۉلیگه کۉز توتیب اۉتیره‌دی. قارانغی توشگنده‌‌گینه کیریب، الّه - پلّه‌گچه اوخله‌مه‌ی، تیق اېتسه اېشیککه قره‌ب یاته‌دی. دقّتی آشیب، دلی قارانغی بۉلیب کېتگن کېزلرده چېلکنی شفتالوگه تۉلدیریب، یاتاغیمیزگه کېلیب قاله‌دی. بیزنی کاییب - کاییب تفتینی باسیب کېته‌دی.
اۉزینگیز بیله‌سیز، نیمه‌ایکه ینگی گپ چیقسه، اوّل شوفیور خلقی بیله‌دی. باشلیغیمیزنینگ مو‌ترینی هَیده‌یدیگن همکسبیم بیر گپ ایتیب قالدی. اېرته‌دن دریانینگ اېسکی یۉلی تۉسیله‌رمیش. سوو کۉتریلگنده اۉریکزارنی سوو باسرمیش. اوچ - تۉرت کوند‌ن کېین اۉشه یېرده یشه‌یدیگنلر کۉچیریلرمیش.
شو گپنی اېشیتدیم و یوره‌گیم جیز اېتیب کېتدی. دېمک، کمپیر هم باشقه یاققه کۉچیریله‌دی. اخیر، او اۉغلی نینگ کېلیشیگه اوی آقلب، دېوار - تاشلرینی توزه‌ته‌یاتگن اېدی-کو!
آشنام نینگ ایتگنی کېلدی. گاراژده مجلس بۉلیب، بیزنی اۉریکزارلیکلرنی کۉچیریشگه اجره‌تیشدی. کمپیرنی کۉچیریشنی اۉزیم سۉره‌ب آلدیم.
اېرته بیلن مینگ خجالتده مو‌ترمنی کمپیرنینگ اوییگه آلیب باردیم.
کمپیر صوفه‌ده ایکّی تیزّه‌سیگه قۉلینی تیره‌ب اۉتیرردی. باش کۉتریب مېنگه قره‌مه‌دی. اطرافگه رزم سالدیم. عمارتی انچه نوره‌ب قالگن بۉلسه هم، دېوارلری آقلنیب، دېرَزه آینه‌لری ارتیلیب، تاپ - تازه قیلیب قۉییلگن اېدی. حویلی سوپوریلگن. اریق بۉییده عطرگل، قشقرگول آچیلیب یاتیبدی. دېوار یانیده‌گی ایکّی توپ شفتالونینگ شاخلری اېگیلگن. صوفه‌دن دریا، تۉغانده‌گی کرنلر کۉرینیب توریبدی. حویلی ایچی جیمجیت. موتورلر نینگ شاوقینی اېشیتیلمه‌یدی.
ایلگریگی وقتلرده خاتینلر بزم قیلیشگنده، اېرککلر اېشیتمسین دېب دېرَزه آلدیلریگه سوو تۉله چېلکلرنی تېریب قۉییشردی، دېب اېشیتردیم. دېمک، سوو آوازنی تۉسر اېکن - ده. بۉلمه‌سه قولاقنی بیتیره‌دیگن موتور تاووشلری اېشیتیلمسمیدی. کمپیر باشینی کۉترمه‌ی، «کېلدینگمی؟» دېدی.
نیمه دېییشیمنی بیلمه‌ی سېرره‌ییب توریب قالدیم.
-یۉق، اوییمگه اچینمه‌یمن. حکومتدن ایه‌یدیگن جاییم یۉق. آدملر جانینی ایه‌مه‌یپتی-کو، شو کلبه‌گه حکومتدن پول آله‌منمی؟! مېن شونقه تنتی خاتینمن. فقط نعمت‌گینم کېلگنده مېنی تاپالمه‌ی سرسان بۉلمسمیکین، دېیمن.
یوره‌گیم تۉلقینلنیب کېتدی. کمپیر تیزّه‌سیگه تیره‌لیب اۉرنیدن توردی:
- یوکلرنی توگیب قۉیگنمن. مو‌ترینگگه آلیب چیقه‌وېر. مېنده نیمه هم بار، دېیسن. کېلینگه اته‌گن بساطیمدن باشقه نرسه‌م یۉق. سیگیرنی اېرته‌گه اۉزیم یېته‌کلب کېته‌من...
یوکلرنی تشیب بۉلگونیمچه کمپیر عصاسیگه ته‌یه‌نیب، صدقه‌یره‌غاچگه تیکیلیب توره‌وېردی. مو‌تر جاییدن قۉزغلگنده اونینگ اۉپکه‌سی تۉلیب خۉرسیندی. ییغلرمیکین دېگن اېدیم. ییغلمه‌دی. قَیریلیب آرقه‌سیگه قره‌مه‌دی هم. اما مېن بیر کیپریک قاقسم تمام. کۉزلریمدن یاش آقه‌من دېب توریبدی.
اخیر بو خاتین شو کلبه‌ده اېلّیک ییل عمر کېچیریب، نې کونلرنی کۉرمه‌گن. آچلیگیگه هم، تۉقلیگیگه هم، بختیگه هم، بختسیزلیگیگه هم گواه بۉلگن اوی، اونینگ الملی کونلرینی سِر قیلیب سقله‌گن دېوارلر قالدی.
تاسېمېنت زواد (فابریکه)ی پاسیالکه‌سیگه یېتگونیمیزچه اوندن صدا چیقمه‌دی. ینگی قوریلگن، یانیده چارباغچه‌سی بار اویگه کۉچلرنی توشیردیک. کمپیر اویلرینی ایلنیب، چارباغنی کېزیب چیقدی. اونینگ یوزیدن، کۉزیدن ینگی جای نینگ یاققن - یاقمه‌گنلیگینی بیلیب بۉلمسدی.
کېته‌یاتگنیمیزده کمپیر، مېنی یالغیزلتمه، نعمتیم کېلگونچه شو یېرده توره قال، اۉغلیمدېک بۉلیب قالدینگ، نعمتیمگه قیامتلیک اکه بۉل، دېب یلیندی. ایکّی کوند‌ن کېین کۉچیب کېله‌من، دېب یوپتدیم. یۉلده ضمنا ً- اۉزیم کاییندیم. اخیر نېگه ایکّی کوند‌ن کېین دېدیم، بوگون آق کېله‌من دېسم بۉلمسمیدی!
نظریمده کمپیر ناتنیش اویده غریب بۉلیب اۉتیرگندېک، مېن یۉغیمده یوم - یوم ییغله‌یاتگندېک تویولردی. تۉغانگه کۉتریلگنیمده کۉزلریم بې‌اختيار اۉریکزارده‌گی صدقه‌یره‌غاچگه توشه‌وېردی. ایشیمنی توگتدیم و کۉرپه - تۉشه‌گیمنی کۉتریب، کمپیرنینگ اوییگه قره‌ب کېتدیم. او اېشیک آلدیده‌گی خرسنگگه اۉتیرگنیچه زواد(فابریکه) قوووریدن چیقه‌یاتگن توتونگه قره‌ب خَیال سورردی. اویگه کیردیک. حلی بۉیاق هیدلری کېلیب تورگن ایوانده انچه وقتگچه گپلشیب اۉتیردیک. کمپیر سماوار قۉییب کېلدی. ییگیتلر دریادن بلیق توتیشگن اېکن، ایکّیته‌سینی بېریشگن اېدی، یوویب، تازه‌لب کېلدیم. کمپیر بلیق یېمسلیگینی ایتدی. بلیق تازه‌لنگنیچه قالدی. نان - چای قیلیب قۉیه قالدیک.
کمپیر جای سالیب بېردی: چیراقنی اۉچیریب، ایچکری اویگه کیریب کېته‌یاتگنیده تۉخته‌ب، بلیق یېمسلیگی نینگ سببینی ایتیب بېردی.
- رحمتلیک آته‌نگ شو دریاگه چۉکیب کېتگن. کیم بیله‌دی، اونی شو بلیقلر یېگنمی...
اونینگ آوازی تیتره‌دی. قارانغی بۉلگنیدن بشره‌سینی کۉرالمسدیم، ییغله‌یاتگندېک بۉلدی. قتّيق چرچه‌گن بۉلیشیمگه قره‌مه‌ی اوخله‌یالمه‌دیم. کمپیر جوده بر وقت اویغانیب، حویلی سوپوردی، سماوار قۉیدی. خودّی اۉز اوییمده، اۉز آنه‌م آلدیده یورگندېک راحت قیلردیم. ایشگه کېته‌یاتگنده کمپیر اېرته‌راق قَیت، سنغیب یورمه، تاماغینگ ساووب قاله‌دی، دېب تأکیدله‌دی.
اۉشه کونی ایش جوده کۉپ بۉلدی. بوتون سماسواللر[3] تاش تشیشگه قۉییلگن اېدی. دریا نینگ اېسکی یۉلی تۉسیلیپتی. تینمه‌ی کۉپریکدن تاش تشلب توریبمیز. دریا قوتوره‌دی. تاشلر اوستیدن سپچیب، اېسکی یۉلیگه آتیله‌دی.
سوو اخیر بۉیین اېگدی. او تاش تۉسیقلردن اۉتالمه‌ی ميده تۉلقینلرنی زرده بیلن آرقه‌گه سیلکیتدی. ایکّی کون دېگنده دریا بوتونله‌ی تۉسیلیب، سوو کۉتریله باشله‌دی. تۉغان دروازه‌لریدن فقط بیرته‌سی‌گینه آچیق. سوو اۉریکزار تامانگه اۉرمه‌له‌ی باشله‌دی. تۉغان تېپه‌سیده آدم کۉپ. تا قاش قاره‌یگونچه آلامان ترقه‌مه‌دی. بیر محل قره‌سه‌م، یانیمده کمپیر توریبدی. او قارانغیده ارنگ کۉرینیب تورگن صدقه‌یره‌غاچدن کۉزینی اوزمسدی. آخری قارانغیده اۉریکزار کۉرینمه‌ی کېتدی. اېرته‌لب کمپیر مېن بیلن ینه تۉغانگه کېلدی. اۉریکزار اېندی بوتونله‌ی سوو آستیده قالیب کېتگن اېدی. فقط صدقه‌یره‌غاچ نینگ اوچی کۉرینیب تورردی. کمپیر اۉشه یاققه تیکیلیب توریب:
- آته‌نگ رحمتلیک اېککن اېدی، - دېب خۉرسینیب قۉیدی.
گاراژدن مو‌تر آلیب چیقیب کېله‌یاتگنیمده دوکان آلدیده بیر تۉده آدم اۉره‌لشیب تورگنینی کۉریب قالدیم. ینه کېلیب قره‌سم، کمپیر یېرده یاتیبدی. بیر خاتین یوزیگه سوو سېپیپتی. کابیندن سپچیب توشدیم.
نعمتدن کېلگن خطنی قراوول آلیب قۉیگن اېکن. آچیب کمپیرگه اۉقیب بېریبدی. خطده نعمت شفاخانه‌ده آیاغینی کېسیب تشلشگنینی ایتیبدی. کمپیر هوشیدن کېتیب قالیبدی.
اونی کابینه‌گه چیقریب، اویگه آلیب کېتدیم. اېرته‌سیگه هم، ایندینیگه هم ایشگه چیقالمه‌دیم. کمپیر نینگ احوالی آغیر اېدی. او بیر آیدن آرتیق یاستیقدن باش کۉترمه‌دی. فقط بیر گپنی ایتردی:
- باله‌م، باله‌‌گینم. اۉز قۉلینگ بیلن توپراققه قۉی. تۉیینگنی هم کۉره آلمه‌دیم، هېچ بۉلمه‌سه دیدارینگنی بیر کۉره‌ی...
یۉق، اۉغلی نینگ دیدارینی کۉریش اونگه نصیب بۉلمه‌دی. اۉغلیگه ایله‌ق[4] بۉلیب کۉز یومدی. اونی دفن قیلیشگه انچه‌‌گینه آدم ییغیلگن اېدی. باله‌سی نینگ اۉرنیگه باله بۉلیب، تابوتی نینگ آلدیگه توشدیم. یۉل - یۉله‌کی یات، بېگانه کیشیلر مراسمگه قۉشیله‌وېردی. کانال قزه‌یاتگنلر ایشنی تۉخته‌تیب، تابوتنی یېلکه‌مه - یېلکه اۉتکزیب باریشردی.
کتّه یۉلگه چیققنیمیزده بیر حربي ییگیت یوک خلته‌سینی یېرگه قۉییب، آقساقلنه-آقساقلنه تابوت نینگ بیر قناتینی یېلکه‌سیگه آلدی. اۉن قدم هم یورمه‌ی آیاغی قلتیره‌ب چېتگه چیقدی. نهایت، مراسم آرقه‌سیدن انچه وقتگچه قره‌ب توردی - ده، خلته‌سینی آلیب، تۉغان طرفگه جدل یوریب کېتدی.
قَیتیب کېلگنیمیزده اۉشه حربي ییگیتنی اویده کۉریب حیران بۉلدیک. او یاغاچ آیاغینی چیقزیب، ایوان لبیده‌گی اوستونگه باشینی تیره‌ب، قیمیرله‌مه‌ی اۉتیرردی. اېندی بیلدیم: بو نعمت اېدی. او آنه‌سی نینگ باشقه اویگه کۉچگنینی بیلمه‌ی، اۉریکزارگه بارگن. بایه کیم نینگ تابوتینی کۉترگنینی هم بیلمه‌ی قالگن...
هر گل یۉلیم شو تامانلرگه توشگنده، پاېزد تۉغانگه یقینلشیشی بیلن واگون آینه‌سینی آچیب، اۉشه اۉریکزارگه قره‌یمن. سوو بېتیگه چیقیب، برگ یازیشدن تینمه‌گن صدقه‌یره‌غاچ نینگ کۉم-کۉک اوچلریگه تیکیله‌من. بو یشیل نوده‌لر مېنگه جوده کۉپ واقعه‌لرنی اېسله‌تیب قۉیه‌دی. نظریمده، دریاگه چۉککن قهرمان آته سوودن باش چیقزیب، اطرافده چقنه‌گن سانسیز چیراقلرگه قره‌یاتگندېک، عظمت تۉغاندن قوییله‌یاتگن شرشره تاووشیگه قولاق ساله‌یاتگندېک بۉله‌دی. سوو جمجمه‌لریگه آق تۉشینی اوریب اوچه‌یاتگن قلدیرغاچلر، آرقه‌سیده اَیری ایز قالدیریب سوزه‌یاتگن وقارلی آپّاق غازلر مېنگه اۉشه سورانلی ییللرده همه‌گه مِهرینی برابر ساچگن مونس آنه چهره‌سینی، اونینگ آپّاق پخته‌دېک ساچلرینی اېسله‌ته‌دی. فرونت (جبهه) یۉلیگه ایله‌ق تیکیلگن کۉزلرینی اېسله‌ته‌دی. قَیناق آنه‌لیک تویغولریگه تۉیمه‌گن باله‌نی فکر‌ن قیدیره‌من. قَیسی جبهه‌ده اېکن او؟
شونده‌ی آته نینگ، شونده‌ی آنه نینگ باله‌سی حیاتده اۉز اۉرنینی تاپیب آلگنیگه ایشانه‌من. نظریمده، او آلدینده، همه نینگ آلدیده شتاب بیلن آلغه کېته‌یاتگندېک.
خبر بېر، خبر بېر، قیده‌سن، اوکه!
[1] تبیلچی: کارخانه و موسسه‌لرده ایشگه کېلیش - کېتیشنی حسابگه آلیب بارووچی، تبیل یوریتووچی خادم.
[2] صدقه‌یره‌غاچ: شاخ – شبّه قسم شهر یاکه آول شکلیده تۉپ بۉلیب اۉسه‌دیگن قیره‌غاچ.
[3] سماسوال: یوکلرنی اۉزی آغدره‌دیگن کوزاول یاکه ماشینه‌سی یاکه واگون.
[4] ایله‌ق: امیدوارلیک بیلن کوتووچی؛ مشتاق، منتظر.
مطلبنی اۉرتاقلـَشیش: